της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, Φιλολόγου-Ιστορικού, ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας
Πολλοί ιστορικοί, διανοητές και κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν την άποψη πως στο Βυζάντιο και στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπήρχε Ιερά Eξέταση.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές η «Ιερά Εξέταση» είναι δημιούργημα των Παπικών (Καθολικών) και αργότερα των Προτεσταντών (Διαμαρτυρομένων).
Η Ορθόδοξη Εκκλησία σύμφωνα με την παραπάνω άποψη ουδέποτε χρησιμοποίησε βία και Ιερά Εξέταση προκειμένου να επιβάλλει τις απόψεις και τις ιδέες της.
Βέβαια, η ωμή βία, ο φόβος και τρόμος και όλα αυτά τα παρεμφερή θεμελιώνονται, θεολογικώς και πρακτικώς, σε πολυάριθμα χωρία της Παλαιάς Διαθήκης, των Ιερών Ευαγγελίων του Ιησού Χριστού, των Επιστολών του Παύλου, των Πράξεων και Επιστολών των Αποστόλων, των γραπτών και λόγων των Εκκλησιαστικών Πατέρων, και σε αποφάσεις συνόδων. Από την άλλη μεριά, όλες οι παραπάνω διαπιστώσεις έρχονται σε αντίθεση με την περίφημη ρήση του Ιησού Χριστού: «Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν».
Σαφώς και προφανώς, και ως απαραίτητη προϋπόθεση αυτής της διερεύνησης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Eκκλησία εν γένει, είτε Δυτική είτε Ανατολική, υπήρξε αρχικά de facto μία Εκκλησία, η Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, μέχρι του Ιερού Φωτίου (+820-891, 9ος αιών) και de jure μέχρι το +1054, το έτος δηλαδή που υπεγράφη οριστικά το σχίσμα μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Εκκλησίας.
Όταν δε μιλούμε περί Δυτικής Ιεράς Εξέτασης εννοούμε αυτήν, η οποία προέκυψε θεσμικά από τον 13ο αιώνα και μετά και εδραζόταν σ' όλα τα φρικιαστικά γεγονότα και εγκλήματα που έλαβαν χώρα τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή κατά τους προηγούμενους αιώνες, κατά τους οποίους όπως προαναφέραμε, η Εκκλησία «με την χάρη, προστασία και καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος» μέχρι το +1054 ήταν «η μία και μοναδική άμπελος του Ιησού Χριστού». Από τον 13ο αιώνα και μετά, βλέπομε τη βίαιη και ανεξέλεγκτη δράση της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας να περιορίζεται σημαντικά. Αυτό το συμβάν οφείλεται στις ιστορικές συγκυρίες και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις κατά τις εποχές αυτές. Δεν οφείλεται στο ότι η Ανατολική Ορθόδοξος Εκκλησία άλλαξε «καταστατικό» αφού προηγουμένως απέρριψε το προηγούμενο λανθασμένο «καταστατικό» της και επειδή κατάλαβε τα προηγούμενα λάθη της και ζήτησε συγγνώμη για τα εγκλήματά της.
Με τις εισβολές των σταυροφόρων και την δήωση της Κωνσταντινουπόλεως το +1204 απ' αυτούς, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν έχει πλέον δυνάμεις, παραπαίει και χάνει την αυτοκυριότητά της. Η δύναμη της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, του κράτους και των αυτοκρατόρων μειώνεται δραματικά. Μετά, αν εξαιρέσομε τις Μογγολικές επιδρομές, από τον 13ο αιώνα το Βυζάντιο γίνεται σταδιακά υποτελές στους Σελτζούκους και μετά στους Οθωμανούς Τούρκους για να υποδουλωθεί πλήρως το +1453. Τα νομικά, ποινικά, αστικά και δικαστικά ζητήματα περιέρχονται στην εξουσία των νέων, αλλοφύλων και αλλοθρήσκων κατακτητών. Εκτός της χριστιανικής πίστεως τώρα έχουμε στα εδάφη της πάλαι ποτέ βυζαντινής αυτοκρατορίας και την μουσουλμανική και έτσι τα πράγματα γίνονται περισσότερο πολύπλοκα. Πέραν της δικαιοδοσίας που παραχωρήθηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία από τον πορθητή Μωάμεθ και τον εκάστοτε σουλτάνο, η Εκκλησία δεν είχε πλέον την νομική κατοχύρωση, την κρατική υποστήριξη και την αστυνομική δύναμη που έχαιρε πριν για να ασκεί την επιρροή της, να πράττει ηγετικά και να επιβάλλει όλες εκείνες τις τιμωρίες και τα επιτίμια, πράγματα που σχεδόν ανεξέλεγκτα έπραττε και επέβαλλε κατά τους Βυζαντινούς χρυσούς αιώνες της με την αρωγή των νόμων και την ανοχή ή υποστήριξη του ίδιου του κράτους.
Παρόμοιες δικαιοδοσίες κατά την διάρκεια των ίδιων σχεδόν αιώνων ισχύουν και για το άλλο ισχυρό σκέλος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δηλαδή την εκκλησία της Ρωσίας (ή «πασών των Ρωσιών»). Τον 13ο αιώνα η Ρωσία υποδουλώνεται στους Μογγόλους και μετά στους Τατάρους. Τώρα η ρωσική εκκλησία χάνει την κοσμική δύναμή της επί των εξαθλιωμένων ρωσικών λαών. Μόνο κατά το δεύτερο ήμισυ του 15ου αιώνα αρχίζει σιγά-σιγά να επανιδρύεται η ρωσική αυτοκρατορία με τον Ιβάν 3ο τον Μεγάλο και κατά τον 16ο αιώνα με τον Ιβάν 4ο τον Τρομερό. Μετά τον Ιβάν τον Τρομερό, παρά τις προσπάθειες του διαδόχου του, Μπόρις Γκουντούνωφ για βελτίωση των πραγμάτων, επήλθε μια περίοδος 50 ετών καταστροφικής αναρχίας και εξαθλιώσεως, για να ανέλθουν τελικά στην εξουσία οι Ρωμανώφ και να αρχίσει πάλι η Ρωσία να παίρνει τα πάνω της. Ειρήσθω εν παρόδω, η επικράτηση του Χρι-στιανισμού στη Ρωσία από τον 9ο αιώνα και μετά κόστισε τη ζωή πολλών χιλιάδων παγανιστών της υπαίθρου. Κάθε τόσο οι νεοφώτιστοι χριστιανοί της ανωτέρας τάξε-ως των Ρως εύρισκαν σαν διασκέδαση το να πηγαίνουν στην ύπαιθρο και να εξοντώ-νουν όσους παγανιστές τύχαινε να συναντήσουν.
Έτσι λοιπόν, ενώ από τον 13ο αιώνα και εντεύθεν η Καθολική Ιερά Εξέταση και από τον 16ο αιώνα η Προτεσταντική Ιερά Εξέταση οργανώνονται στη Δύση ως επίσημοι θεσμοί και οργιάζουν με τις ασύλληπτες νέες μεθόδους θανάτου και βασανισμού, στην Ανατολή οι ορθόδοξοι λαοί υποδουλώνονται σε αλλόφυλους και αλλόθρησκους κατακτητές με συνέπεια η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία να χάσει τη δύναμή της και το αυτεξούσιό της και εκ των πραγμάτων να μη ημπορεί πλέον να συναγωνίζεται τις Ιερές Εξετάσεις της Δύσεως σ' αυτή τη σύννομη επιβολή φόβου, τρόμου, πόνου, φρίκης και βασανισμού.
Κωνσταντίνος - Θεοδόσιος
Η άτυπη Βυζαντινή «Ιερά Εξέταση» αρχίζει με τον χριστιανό αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο (+274-337), ο οποίος όχι μόνον απλώς νομιμοποίησε τον Χριστιανισμό, αλλά του παρέδωσε όλη την αυτοκρατορία εν λευκώ. «Δεν χάθηκε ούτε στιγμή» λέ-γει ο Gibbon, «για να αποκλειστούν οι ιερείς και οι κήρυκες των ξεχωριστών συνάξε-ων από κάθε μερίδιο αμοιβών και απαλλαγών τις οποίες ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος είχε τόσο απλόχερα απονείμει στους κληρικούς της ορθοδόξου εκκλησίας. Αλλά κα-θώς οι αιρετικοί ακόμα υπήρχαν, κάτω από το σύννεφο της βασιλικής δυσμένειας, η κατάκτηση της Ανατολής ακολουθήθηκε αμέσως από ένα διάταγμα το οποίο ανακοί- νωνε την ολοκληρωτική καταστροφή τους.». (Η αναγραφή αυτή είναι από το βιβλίο του Ευσεβίου Η Ζωή του Κωνσταντίνου, τόμος 3, κεφάλαια 63-66.).
Υπό τον Κωνσταντίνο και τους υιούς του εξεδόθησαν διαταγές εναντίον των Δονατιστών, οι οποίοι υπέστησαν τις πιο σκληρές τιμωρίες μέχρις ότου εσφάγησαν από τον Ιερό Αυγουστίνο στη Βόρειο Αφρική. Η άτυπη αυτή «Ιερά Εξέταση» συνεχίστηκε με τον Μέγα σφαγέα της Θεσσαλονίκης Θεοδόσιο τον 1ον, (+347-395). Το έτος +382 εκδίδεται διάταγμα από τον Θεοδόσιο, όλοι οι αιρετικοί και ειδικά οι Μανιχαίοι να ανιχνεύονται και να τιμωρούνται. Ήδη απ' αυτόν τον καιρό οι όροι «ιερά εξέτασις» και «ιεροεξεταστής» χρησιμοποιούνται γενικώς. Το +385, ο Πρισκιλλιανός, ο Γνωστικός και Μανιχαίος, καταδικάστηκε από τον Μάξιμο στην πόλη Treves, και θανατώθηκε με χρήση βασανιστηρίων μαζί με έξι μαθητές του. Ένας νόμος του Ονωρίου, υιού του Θεοδοσίου, το έτος +398, εκφόβισε τους καθοδηγητές ορισμένων αιρέσεων, και ιδιαιτέρως τους ιερείς των Μοντανιστών και των Ευνομιανών, με εξορίες και θανατώσεις εάν αυτοί επέμεναν να συγκεντρώνουν κόσμο διαδίδοντας τις αιρετικές τους απόψεις. Τα διατάγματα για την εκρίζωση των παραδοσιακών θρησκειών της υπαίθρου ήταν έτι περισσότερο αυστηρότερα.
Η εποχή του Ιερωνύμου και Αυγουστίνου
Έχοντας δημιουργηθεί κατά τον τέταρτο αιώνα, η άτυπη Ιερά Εξέταση βρισκόταν σε πλήρη ακμή τον πέμπτο αιώνα τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή. Μιλάμε δηλαδή για τον καιρό του Ιερωνύμου (+342-420) και του Αυγουστίνου (+354-540), των δύο μεγάλων καθολικών ορθοδόξων εκκλησιαστικών πατέρων, οι οποίοι έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στον καθορισμό του ορθοδόξου δόγματος και γνώριζαν καλά τα έργα και τη θεωρία των προκατόχων τους μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας. Αυτά καταδεικνύονται επαρκώς από τις Επιστολές και τα έργα των ιδίων. Ο Ιερώνυμος, όπως και ο Πάπας Λέων ο Μέγας αργότερα, ήταν υπέρ της θανατικής ποινής. Ας ρίξουμε μια ματιά στις θεολογικές διδαχές και θέσεις του Ιερωνύμου: «Μπορούμε να ρωτήσουμε» μας λέει «πώς γίνεται ο Θεός να είναι αγαθός, ο οποίος έδωσε τον νόμο και τους προφήτες, όταν βλέπει τη ζωή των διεφθαρμένων να ευδοκιμεί, και αυτοί να μην υφίστανται τίποτα απ' αυτόν, σύμφωνα με την τιμωρία που τους αρμόζει. Έχουν πραγματικά πολλαπλασιαστεί, όλοι αυτοί που έχουν αποχωριστεί ―αυτοί που με λυσσαλέα σαγόνια γαβγίζουν κατά του δημιουργού των― και οι οποίοι με υβριστική γλώσσα τον μέμφονται με βλάσφημους λόγους. Αυτοί έχουν αφθονήσει ―αυτοί έχουν φυτρώσει, και έχουν επεκτείνει ρίζες. Έχουν γεννήσει γιους, και έχουν προσφέρει καρπούς. Τί καρπούς έχει προσφέρει ο Μαρκίων, με το να δημιουργήσει υιούς της απιστίας; Τί ο Βασιλίδης; Τί ο Βαλεντίνος; Όσον αφορά αυτούς, πραγματικά, έχει προφητευτεί, λέγοντας: "Έχουν γεννήσει γιους, και έφεραν καρπό. Βρίσκεσαι κοντά στο στόμα τους, αλλά μακριά από την καρδιά τους.". Επικαλούνται τον Ιησού αλλά δεν τον έχουν, και ούτε τον ομολογούν ως Χριστό. "Και συ, Κύριε, με έχεις γνωρίσει, και με έχεις δοκιμάσει ενώπιον σου. Αγίασε τους όταν έλθει η ημέρα της σφαγής τους".». Εδώ ο Ιερώνυμος βασίζεται στο χωρίο του Ιερεμία: 12: 1-3: «Δίκαιος εί, Κύριε, ότι απολογήσομαι πρός σε, πλήν κρίματα λαλήσω πρός σε τι ότι οδός ασεβών ευοδούται, ευθήνησαν πάντες οι αθετούντες αθετήματα; εφύτευσας αυτούς καί ερριζώθησαν3 ετεκνοποιήσαντο καί εποίησαν καρπόν3 εγγύς εί σύ τού στόματος αυτών καί πόρρω από τών νεφρών αυτών. και συ, Κύριε, γινώσκεις με, δεδοκίμακας την καρδίαν μου εναντίον σου3 άγνισον αυτούς εις ημέραν σφαγής αυτών.» Ο Ιερώνυμος συνεχίζει επεξηγώντας αυτό το χωρίο. Μας λέει λοιπόν: «Κατά ποίον τρόπο θα όφειλα να ερμηνεύσω αυτό; Ονομάζει τα βασανιστήρια αυτών που βασανίζονται, αγιασμό. (Tormenta sanctificatiomen vocateorum quitorquentur.). "Αγίασε αυτούς," λέει, "όταν φθάσει η ημέρα της σφαγής αυτών.". Δηλαδή, "με το να τους φονεύσεις, τους αγιάζεις."». (Id est, perhoc quod interficis eos, sanctifica eos.). ―[Εργασίες του Ιερωνύμου, Τόμος V, 818.].
Όταν ο Ιερώνυμος εξοργίστηκε επειδή ο Βιγιλάντιος απαγόρευσε τη λατρεία των λειψάνων, εξέφρασε την έκπληξή του διότι ο επίσκοπος του σκληρού αιρετικού δεν τον κατέστρεψε κατά σάρκα προς το συμφέρον της ψυχής και ισχυριζόταν ότι ευσέβεια και ζήλος για τον Θεό δεν μπορεί να είναι ασπλαχνία. Η σκληρότητα, πράγματι, ισχυρίζεται, σ' έναν άλλο χώρο, είναι το πιο γνήσιο ευεργέτημα, διότι προσωρινή τιμωρία μπορεί να αποτρέψει αιωνία καταδίκη (στο πυρ το εξώτερο). ―[Επιστολή 109, ad Rip. Comment. in Naum, 1, 9.].
Ας αναφερθούμε τώρα σε μερικά θέματα που θίγονται από τον Ιερό Αυγουστίνο, περιληπτικά. Στη νεανική του ηλικία, ο Αυγουστίνος δίδαξε θρησκευτική ελευθερία. Αλλά αυτά εντάσσονταν στο γενικό παλμό της νεότητας. Καθώς προχωρούσε στην ηλικία, διέγνωσε το σφάλμα του. Στο βιβλίο του "Retractationes " (= Ανακλήσεις), ανακάλεσε τις πρώην διδασκαλίες του επ' αυτού του θέματος: «Υπάρχουν δύο δικά μου βιβλία» μας λέει, ο τίτλος των οποίων είναι, "Εναντίον του Κόμματος του Δονάτου". Στο πρώτο απ' αυτά τα βιβλία είπα ότι δεν συνηγορούσα υπέρ της βιαίας επαναφοράς των σχισματικών στην κοινωνία μας διά της δυνάμεως καμίας κοσμικής εξουσίας. Πράγματι, τότε δεν συνηγορούσα υπέρ της, διότι δεν είχα ακόμα ανακαλύψει διά της εμπειρίας, ούτε σε πόση κακότητα η ατιμωρησία θα τους ενεθάρρυνε, ούτε σε πόσο καλλίτερες καταστάσεις η φιλοπονία της πειθαρχίας θα τους έφερνε.» ―[Retractationes, Liber II, Caput V.] Αφού λοιπόν ο Αυγουστίνος έμαθε διά της εμπειρίας τα καλά αποτελέσματα «της φιλοπονίας της πειθαρχίας,» από κεί και μετά, ήταν απόλυτα ειλικρινής στην συνηγορία του υπέρ του διωγμού. Στο γράμμα του προς τον Vincentius, 408 Κ. Ε., λέει: «Αποκλειόμαστε από την ξεκούραση ένεκα των Δονατιστών η καταπίεση και η διόρθωση των οποίων, από τις εξουσίες που ο Θεός όρισε, μου φαίνεται πως δεν είναι μάταιος κόπος... Είσαι της γνώμης ότι κανείς δεν πρέπει να αναγκάζεται να ακολουθεί την ορθότητα και όμως αναγιγνώσκεις ότι ο κύριος του οίκου είπε στους δούλους του "οποιονδήποτε βρείτε, αναγκάστε τους να έλθουν μέσα" ... Ο Παύλος παρεδόθη για να φυλακιστεί και να του περάσουν δεσμά αλλά ο Σατανάς είναι χωρίς αμφιβολία χειρότερος από κάθε δεσμοφύλακα όμως σ' αυτόν ο Παύλος παρεδόθη μόνος του, ένας άνδρας για την καταστροφή της σάρκας του, ώστε το πνεύμα να σωθεί κατά την ημέρα του Κυρίου Ιησού... Γι' αυτό, μια μητέρα κάνει οτιδήποτε αληθινό και σωστό, ακόμα και όπου τα παιδιά της αισθάνονται κάτι δριμύ και οδυνηρό να περνά από τα χέρια της, αυτή δεν αποδίδει κακό για κακό, αλλά εφαρμόζει πειθαρχία για να αποτρέψει το κακό της αμαρτίας, όχι με το μίσος που ζητά να βλάψει, αλλά με την αγάπη που ζητά να θερα-πεύσει. Εάν η επιβολή διωγμού ήταν σε όλες τις περιπτώσεις μεμπτή, δεν θα είχε γρα-φεί στα ιερά βιβλία: "Οποιοσδήποτε συκοφαντεί μυστικά τον γείτονα του, αυτόν θα καταδιώξω" (αποκόψω). Γι' αυτό, σε μερικές περιπτώσεις, αυτός που υφίσταται τον διωγμό, έχει άδικο και αυτός που τον επιβάλλει, έχει δίκιο... Αληθινά, λοιπόν, αν περασμένα γεγονότα που έχουν καταγραφεί στα προφητικά βιβλία ήταν μελλοντικά σημεία, τότε εδόθη ένα σημείο, διά του βασιλέως Ναβουχοδονώσωρος, και για τον καιρό κατά τον οποίο η Εκκλησία ήταν υπό τους αποστόλους και γι' αυτόν που ζούμε τώρα. Κατά τον καιρό των αποστόλων και των μαρτύρων, εκπληρώθηκε αυτό το οποίο προφητεύτηκε όταν ο προαναφερθείς βασιλιάς ανάγκασε ευσεβείς και δικαίους ανθρώπους να σκύψουν μέχρι χάμω μπροστά στην εικόνα του, και έριξε μέσα στις φωτιές όλους όσους το αρνήθηκαν. [Βλέπε Δανιήλ 3: 1-7.]. Τώρα, όμως, εκπληρώθηκε αυτό το οποίο προφητεύτηκε αμέσως μετά, διά του ιδίου βασιλέως, όταν, αφού προσηλυτίστηκε για να λατρεύει το αληθινό Θεό, εξέδωσε ένα διάταγμα σε όλη την αυτοκρατορία του, ότι όποιοι μιλούν εναντίον του Θεού των Σεδράχ, Μισάχ και Αβγεναγώ, θα υποστούν την τιμωρία που στο έγκλημά τους αξίζει. [Βλέπε Δανιήλ 3: 29.]. Ο πρώιμος καιρός αυτού του βασιλέως αντιπροσωπεύει τον πρώην καιρό των αυτοκρατόρων οι οποίοι δεν πίστευαν στον Χριστό, στα χέρια των οποίων οι Χριστιανοί υπέφεραν ένεκα των αχρείων ειδολολατρών. Αλλά ο ύστερος καιρός αυτού του βασιλέως αντιπροσωπεύει τον καιρό των διαδόχων του αυτοκρατορικού θρόνου, που τώρα πιστεύουν στον Χριστό, στα χέρια των οποίων οι αχρείοι υποφέρουν ένεκα των Χριστιανών.». ―[Επιστολές του Αυγουστίνου, σελίδα 395, και μετά.]. Στο ανωτέρω απόσπασμα ο Αυγουστίνος βασίζεται στο χωρίο του Λουκά 14: 23, «και είπεν ο κύριος προς τον δούλον: έξελθε εις τας οδούς και φραγμούς και ανάγκασον εισελθείν, ίνα γεμισθή ο οίκος μου». Το μεταφράζει ως «cogito intrare» (από τα λατινικά ρήματα cogere = αναγάζω, εξαναγκάζω και intrare = εισέρχομαι) και το χρησιμοποιεί ως θεολογική κάλυψη για να κατασφάζει όλους τους Δοκείτες - Δονατιστές της Βορείου Αφρικής που έπεσαν μέσα στην ακτίνα δράσεώς του, αφού προηγουμένως δεν κατάφερε να τους πείσει να εισέλθουν στην δική του αντίληψη περί χριστιανικής πίστεως.
Από τότε και μετά το Cogito intrare, του Αυγουστίνου, έχει μείνει παροιμιώδες. Ξανά, μιλώντας για τους αιρετικούς, ο Αυγουστίνος λέει: «Ας πλακώσει ο θάνατος επάνω τους, και άσε τους να πάνε κάτω γρήγορα στην κόλαση όπως ο Δαθάν και ο Αβειρών, οι συγγραφείς ενός ασεβούς σχίσματος.». ―[Επιστολές του Αυγουστίνου, σελίδες 395-420.]. Περί Δαθάν και Αβειρών: Αριθμοί, κεφάλαια 16, 26, Δευτερονόμιον 11, Ψαλμός 105: 17, Σοφία Σειράχ 55: 18, Δ΄ Μακκαβαίων 2: 17.)
Αυτές ήταν οι διδαχές σύμφωνα με τις οποίες το κάψιμο των αιρετικών άρχισε αμέσως μετά και συνεχίστηκε κατά διαστήματα μέχρι τον δωδέκατο αιώνα, όταν πλέον οργανώθηκε σε σύστημα και συνεχίστηκε εκτεταμένα σ' όλο τον Χριστιανικό κόσμο για πεντακόσια περίπου χρόνια. Στην Επιστολή 104, προς τον Νεστόριο στην Κωνσταντινούπολη, (περίπου +390-451, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τα έτη +428-431) ο Αυγουστίνος γράφει: «Μήπως κατά τύχη έχεις ακούσει για μια αναφορά, η οποία είναι ακόμα άγνωστη σε μας, ότι δηλαδή ο αδελφός μου Πασσίδιος έχει αποκτήσει εξουσία για να διαπράττει πράξεις μεγαλύτερης σκληρότητας εναντίον των πολιτών σου, τους οποίους ―συγγνώμη γι' αυτό που θα πω― αυτός αγαπά κατά τέτοιο τρόπο που πιθανότατα ευνοεί την ευτυχία τους περισσότερο από ό,τι κάνεις εσύ; Διότι το γράμμα σου δείχνει ότι αντελήφθης κάτι τέτοιο, όταν μου ζητάς να φέρεις μπροστά στα μάτια μου "την όψη που παρουσίαζε μια πόλη από την οποία άνθρωποι καταδικασμένοι στα βασανιστήρια εσύροντο σ' αυτά," και "να αναλογισθώ τους θρήνους μανάδων και γυναικών συζύγων, γιων και πατεράδων, την καταισχύνη που αισθάνονταν εκείνοι που τυχόν επέστρεφαν και αφήνονταν ελεύθεροι, πραγματικά, αλλά έχοντας υποστεί τα βασανιστήρια, και [ακόμα να αναλογισθώ] τη λύπη και τον στεναγμό που η θέα των πληγών και των σημαδιών τους πρέπει να ανανέωνε."» ―[Επιστολές του Αυγουστίνου, τόμος 2, σελίδα 64.] Ξανά στην επιστολή 133, (412 Κ. Ε.,) προς Μαρκελλίνο, λέει: «Πραγματοποίησε, Χριστιανέ δικαστή, το καθήκον ενός φιλόστοργου πατέρα. Ας μετριαστεί η αγανάκτησή σου εναντίον των εγκλημάτων τους από ανθρωπιστικές σκέψεις. Μην εξωθείσαι από την θηριωδία των αμαρτωλών πράξεών τους, για να ικανοποιήσεις το πάθος της εκδίκησης, αλλά μάλλον να συγκινείσαι από τα τραύματα που αυτές οι πράξεις έχουν επιφέρει στις ίδιες τις ψυχές τους, και να εξασκείς την επιθυμία να τους θεραπεύσεις. Μην χάσεις τώρα αυτή την πατρική φροντίδα την οποία διατήρησες όταν ασκούσες την ανάκριση, που όταν την έκανες αποσπούσε μαρτυρίες τέτοιων φρικιαστικών εγκλημάτων, χωρίς να τους ξαπλώνεις στο στρεβλωτήριο, χωρίς να αυλακώνεις τις σάρκες τους με τα σιδερένια νύχια, χωρίς να τους προκαλείς εγκαύματα με φωτιές, αλλά με το να τους δέρνεις με ραβδιά ―μια μέθοδος σωφρονισμού που χρησιμοποιείται από διευθυντές σχολείων, και από τους ίδιους τους γονείς όταν συμμορφώνουν τα παιδιά, και συχνά επίσης από επισκόπους, στις καταδικαστικές αποφάσεις εκδοθείσες υπ' αυτών. Είναι γενικώς αναγκαίο να χρησιμοποιείς περισσότερη σκληρότητα όταν κάνεις ανάκριση (εξέταση), έτσι ώστε όταν το έγκλημα έλθει στο φως, να υπάρχει χώρος για να επιδεικνύεις επιείκεια. ―[Στην ίδια Επιστολή, σελίδα 170.] ... Μην καλείς το εκτελεστή δήμιο τώρα, όταν πλέον το έγκλημα έχει ανακαλυφθεί, αφού απέφυγες να καλέσεις μέσα τον βασανιστή κατά τον χρόνο που το ανακάλυπτες.» ―[Στην ίδια Επιστολή.]... Εδώ ο Αυγουστίνος παρότρυνε επιείκεια σε μια ειδική περίπτωση. Αν σ' αυτή την περίπτωση το άτομο στο οποίο απευθυνόταν, στον δικαστή ή τον ανακριτή δηλαδή, απείχε από «το να καλέσει τον βασανιστή,» δεν υπήρχε άραγε εκεί βασανιστής καθ' όλα έτοιμος για να τον καλέσει μέσα αν, υποτεθείσθω, σκεφτούμε ότι οι επείγουσες ανάγκες της περίπτωσης το απαιτούσαν; [ Ήδη την εποχή του επίσκοπου Λυώνος Ειρηναίου (π. +125-203) υπήρχαν άνω των 100 διαφορετικών Χριστιανισμών και όχι ένας κατά την προκωνσταντίνια εκκλησία, δηλαδή κατά την περίοδο του χριστιανισμού των τριών πρώτων αιώνων.
Τότε, εξάλλου, ο Ειρηναίος (+180-185) έγραψε το βιβλίο «Κατά των Αιρέσεων», στο οποίο ονομάζει όλους τους άλλους «αιρετικούς» ενώ όσους πίστευαν όπως αυτός τους ονόμασε «ορθοδόξους». Τότε εμφανίζεται διά πρώτη φορά ο όρος «ορθόδοξος» και τα τέσσερα κανονικά ευαγγέλια με τους τίτλους που φέρουν. Ο Ειρηναίος επιτίθεται με μανία κατά των αιρετικών και μεταξύ άλλων τους αποκαλεί «όργανα του διαβόλου». Την εποχή εκείνη βεβαίως οι ορθόδοξοι όπως και όλοι οι χριστιανοί ήταν ελάχιστοι και δεν είχαν καμία κοσμική δύναμη συνεπώς δεν μπορούσαν να εξοντώσουν τους αιρετικούς τους. Ειδάλλως και οι αιρετικοί εκείνοι θα είχαν την τύχη η οποία επιφυλάχθηκε για όλους τους αιρετικούς από τον Κωνσταντίνο και μετά.
Η εποχή του Ιουστινιανού και Εντεύθεν
Δεν ήταν μόνο ακμάζουσες οι διώξεις, με βία και φανατισμό, των αντιφρονούντων κατά τις ημέρες του Ιερωνύμου και του Αυγουστίνου, αλλά και κατά τον έκτο αιώνα αποκτούν πλήρη κρατική και νομική διασφάλιση από τον νομικό Κώδικα του Ιουστινιανού όπως και τον κώδικα τον επονομαζόμενο κώδικα του Θεοδοσίου. Με τον Ιουστινιανό (+482-565) η βυζαντινή «Ιερά Εξέταση» συνεχίζεται και νομιμοποιείται συνολικά και επίσημα. Π. χ. μέσα στον Ιουστινιάνειο Κώδικα βρίσκουμε: «Η Ιερά Εξέταση (ανάκριση) μπορεί να επεκταθεί, ακόμη και μέχρι θανάτου.» (In mortem quoque inquisition tendatur.). Το ενδέκατο κεφάλαιο έχει τίτλο: «Οι Μανιχαίοι, όπου και αν ευρεθούν, θα τιμωρούνται με θανατική ποινή.» (Manichaei ubicunque reperti capitali poena plectuntur.).
Η «Ιερά Εξέταση» συνέχισε να υπάρχει με ένταση και επαναλαμβανόμενη - περιοδική αγριότητα μέχρι την εκπνοή του Βυζαντίου. Τελούσε πάντοτε υπό την προστασία νόμων του κράτους, των αυτοκρατόρων και των επισκόπων. Οι νόμοι αυτοί μπορούν να μελετηθούν από στους κώδικες που ονομάστηκαν Θεοδοσιανός Κώδιξ και Ιουστινιάνειος Κώδιξ, και μέσα από συγγράμματα και μαρτυρίες διαφόρων Ιστορικών αυτών και των μετέπειτα εποχών. Αυτούς τους νόμους διαθέτουμε σήμερα με απόλυτη λεπτομέρεια. Ένα πλήρες σύγγραμμα που καταδεικνύει κάθε σωζόμενη λεπτομέρειά τους είναι το: The Establishment of Christianity and the Proscription of Paganism (Η εδραίωσις του Χριστιανισμού και η Προγραφή του Παγανισμού), New York, The Columbia University Press, 1914, by, Maude Aline Huttmann. Μελετείστε το. Παρακάτω εκτίθεται ένα πολύ μικρό δείγμα δέκα τέτοιων νόμων από τη σχετική διεθνή βιβλιογραφία:
(1) Να κλείσουν όλοι οι ναοί σε όλες τις πόλεις και σε όλους τους τόπους της οικουμένης... Αν κάποιος με οποιαδήποτε εξουσία παραβεί [αυτό τον νόμο] θα τιμω-ρηθεί με αποκεφαλισμό. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1.11.1. Αυτοκράτωρ Κωνστάντιος Α΄ προς Ταύρον, Έπαρχο του Πραιτωρίου. Δεκέμβριος του 354 μ. Χ. (2) Απαγορεύουμε σε εκείνους που έχουν μιαρές ειδωλολατρικές πεποιθήσεις να προσφέρουν τις καταραμένες τους θυσίες και να ασκούν όλες τις άλλες καταδικαστέες πρακτικές τους. Διατάσσουμε δε όλα τα Ιερά και οι Ναοί τους που στέκουν ακόμη, να καταστραφούν με πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών και να εξαγνισθούν τα απομεινάρια τους με την ύψωση του σημείου της σεβαστής χριστιανικής θρησκείας. Όλοι ας γνωρίζουν ότι αν παραβάτης του παρόντος νόμου παραπεμφθεί με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον δικαστού, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου. «Θεοδοσιανός Κώδιξ» 16. 10. 25. (3) Εάν κάποια αγάλματα βρίσκονται ακόμη μέσα στους Ναούς και τα Ιερά και έχουν δεχθεί ή δέχονται ακόμη την λατρεία των ειδωλολατρών, όπου κι αν συμβαίνει αυτό, θα ξεριζωθούν εκ θεμελίων, αναγνωρίζοντας ότι αυτό έχει διαταχθεί κατ' επανάληψη και πολύ συχνά. Τα ίδια τα κτίρια των Ναών που βρίσκονται μέσα σε πόλεις ή κωμοπόλεις, ή έξω από αυτές, θα παραδοθούν σε δημόσια χρήση και θα καταστραφούν οι ανά τόπους βωμοί. «Θεοδοσιανός Κώδιξ» 16. 10. 19. (4) Διατάσουμε, όλα τα ιερά και οι ναοί τους [των Ελλήνων] που βρίσκονται ακόμα άθικτα, να καταστραφούν με διαταγή των τοπικών αρχών και να εξαγνιστούν με την ύψωση του σημείου της χριστιανικής θρησκείας.... Αν με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον ικανού δικαστή, εμφανιστεί κάποιος που έχει παραβλέψει αυτό τον νόμο, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου. «Θεοδοσιανός Κώδιξ» 16. 10. 25. Αυτοκράτορες Θεοδόσιος και Βαλεντινιανός προς Ισίδωρον, Έπαρχο Πραιτωρίου.14 Νοεμβρίου 435. (5) Κανείς να μην τολμήσει να αποπειραθεί αυτά που απαγορεύονται στους ανθρώπους και τα οποία διαφυλάσσονται στις ειδωλολατρικές δεισιδαιμονίες, γνωρίζοντας ότι διαιωνίζει πράξη που αποτελεί δημόσιο έγκλημα. Θέλομε λοιπόν τέτοιου είδους πράξεις να αποτραπούν έτσι ώστε και αν ακόμη εξακολουθούν να συμβαίνουν [ή καταγγελθεί ότι συμβαίνουν] τέτοια πράγματα, εν γνώσει βεβαίως των ιδιοκτητών, σε κάποιο λιβάδι ή σπίτι, τότε το λιβάδι ή το σπίτι αυτό θα προσαρτηθεί στο ταμείο των ιερότατων ανδρών [δηλαδή των ιερέων της χριστιανικής εκκλησίας], ενώ ο ιδιοκτήτης τους, επειδή εν γνώσει του έδωσε την συγκατάθεσή του να μιανθεί ο τόπος με τέτοια εγκλήματα, θα αποπεμφθεί από το (οποιοδήποτε) αξίωμά του, θα χάσει την περιουσία του, η οποία θα προγραφεί, και αφού υποστεί σωματικό βασανισμό με μεταλλικά όργανα, σύμφωνα με το δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο θα οδηγηθεί σε διαρκή εξορία. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1.11.8. Αυτοκράτορες Λέων Α΄ και Ανθέμιος προς Διόσκωρον, Έπαρχο του Πραιτορίου. Εξεδόθη το +472. (6) Διατάζουμε τους άρχοντές μας, αλλά και όσους διδάσκονται από τους θεοφιλεστάτους επισκόπους, να αναζητούν σύμφωνα με τον νόμο όλες τις περιπτώσεις ασέβειας υπέρ της ελληνικής θρησκείας, έτσι ώστε να μην συμβαίνουν, αλλά και αν συμβαίνουν, να τιμωρούνται... Κανείς να μην έχει το δικαίωμα να κληροδοτεί με διαθήκη (περιουσίες) ή να χαρίζει με δωρεά ο,τιδήποτε, σε πρόσωπα ή τόπους που έχουν επισημανθεί ότι διαπράττουν την ασέβεια του ελληνισμού... Όσα δίδονται ή κληροδοτούνται μ' αυτόν τον τρόπο θα αφαιρούνται. Με την παρούσα ευσεβή νομοθεσία [διατάζουμε] να διατηρηθούν σε ισχύ όλες οι τιμωρίες με τις οποίες οι προηγούμενοι [χριστιανοί] βασιλείς είχαν απειλήσει να τιμωρήσουν την ελληνική πλάνη, με τις οποίες [τιμωρίες!] προσπαθούσαν να διασφαλίσουν την ορθόδοξη πίστη. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1.10.9 και επίσης Β 1.1.19 και Νομοκάνονα 6.3. (7) Επειδή μερικοί συνελήφθησαν (αν και αξιώθηκαν το χριστιανικό βάπτισμα) διακατεχόμενοι από την πλάνη των ανόσιων μυσαρών Ελλήνων, να διαπράττουν εκείνα που δικαιολογημένα εξοργίζουν τον φιλάνθρωπο θεό (μας)... Αυτοί θα υποβληθούν στην αντίστοιχη τιμωρία και μάλιστα με πνεύμα επιείκειας... αν επιμείνουν στην πλάνη των Ελλήνων, θα υποβληθούν στην έσχατη των ποινών. Αν δεν έχουν αξιωθεί ακόμα το σεβαστό βάπτισμα, θα πρέπει να παρουσιαστούν στις ιερότατες εκκλησίες μας, μαζί με τις συζύγους και τα παιδιά τους και μαζί με όλους του οίκου τους, για να διδαχθούν την αληθινή πίστη των χριστιανών. Αφού διδαχθούν και αποβάλουν την πλάνη που τους διακατείχε προηγουμένως, θα πρέπει να ζητήσουν το σωτήριο βάπτισμα. Διαφορετικά ας γνωρίζουν ότι αν παραμελήσουν να το κάνουν (να ζητήσουν δηλαδή μόνοι τους το σωτήριο βάπτισμα!) δεν θα έχουν κανένα πολιτικό δικαίωμα, ούτε θα τους επιτραπεί να είναι ιδιοκτήτες περιουσίας, ούτε κινητής, ούτε ακίνητης. Θα τους αφαιρεθούν τα πάντα και θα εγκαταλειφθούν στην ένδεια και σε όλες τις περιπτώσεις ασέβειας υπέρ της ελληνικής θρησκείας, έτσι ώστε να μην συμβαίνουν, αλλά και αν συμβαίνουν, να τιμωρούνται. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1.10.9 και επίσης Β 1.1.19 και Νομοκάνονα 6.3. (8 ) Διατάσσουμε ότι κανείς δεν θα τιμήσει και λατρεύσει σε Ιερά που έχουν σφραγισθεί: δεν θ' αποδίδονται στο εξής τιμές προς ανόσια και αηδιαστικά αγάλματα, ούτε θα στολίζονται με στεφάνια οι ανόσιοι Ναοί, ούτε θα ανάπτονται οι βλάσφημες επιβώμιες πυρές, ούτε λιβάνια θα καίγονται, ούτε ιερεία θα θυσιάζονται, ούτε θα βρέ-χονται τα πάτερα με σπονδές οίνου και δεν θα διαπράττεται καμμιά από τις ιεροσυλί- ες αυτών των Θρησκειών. Όποιος αποπειραθεί να θυσιάσει ενάντια στις απαγορεύ-σεις που η Γαληνότης μας έχει επιβάλει και ενάντια στις απαγορεύσεις των προγενε-στέρων αγιοτάτων διαταγμάτων, και κατηγορηθεί δημοσίως ενώπιον δικαστού, θα καταδικάζεται εις θάνατον και θα κατάσχεται όλη η περιουσία του. Ας γίνει επίσης γνωστό σε όλους τους αξιωματούχους ότι θα καταδικασθούν στην ίδια ποινή, αν εξα-κολουθήσουν να συμμετέχουν σε απαγορευμένους από τους αυστηρούς νόμους μας εορτασμούς. Εάν κάποιος επιφανής πολίτης ή διοικητής επαρχίας αποκαλυφθεί μετά από κανονική καταγγελία ότι έχει συμμετάσχει σε τέτοια κακουργήματα, θα υποχρεωθεί να πληρώσει στο αυτοκρατορικό ταμείο πενήντα λίβρες χρυσού ο ίδιος και πενήντα λίβρες χρυσού οι αξιωματούχοι της ακολουθίας του. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1. 11. 7. (9) Θεσπίζουμε δε και νόμο, σύμφωνα με τον οποίο όλα τα μικρά παιδιά πρέπει να δέχονται το σωτήριο βάπτισμα αμέσως και χωρίς καμία αναβολή, ώστε όπως και οι μεγαλύτεροι να μπορούν να εκκλησιάζονται και να κατηχούνται στις θείες γραφές και τους θείους κανόνες. Έτσι θα μπορούν να διαφυλάξουν την αληθινή πίστη των ορθοδόξων χριστιανών και δεν θα επιστρέψουν ξανά στην παλαιά πλάνη. Και όσων έχουν κάποιο στρατιωτικό ή άλλο αξίωμα και περιουσία μεγάλη και για να κρατήσουν τα προσχήματα εβαπτίσθησαν οι ίδιοι ή πρόκειται να βαπτισθούν, αφήνοντας όμως τις συζύγους τους και τα τέκνα τους ή τα άλλα μέλη του οίκου τους μέσα στην Ελληνική πλάνη, διατάσσουμε να δημευθεί η περιουσία τους, να στερηθούν όλων των πολιτικών δικαιωμάτων τους και να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει, αφού είναι φανερό ότι έτυχαν του αγίου βαπτίσματος δίχως να έχουν πίστη, και τα ίδια ,δε, θα υφίστανται οι αλιτήριοι Έλληνες και οι Μανιχαίοι, τμήμα των οποίων είναι οι Βορβορίτες. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1. 11. 10. (10) Ανακοινώνουμε σε όλους εκείνους που έχουν γίνει χριστιανοί και ήδη αξιωθεί το άγιο και σωτήριο βάπτισμα, ότι όποτε εντοπισθούν επιμένοντες στην πλάνη των Ελλήνων θα καταδικασθούν στην εσχάτη των ποινών. Όσοι όμως δεν έχουν αξιωθεί ακόμη το σεβαστό βάπτισμα, θα πρέπει να εμφανισθούν οικειοθελώς στην Βασιλεύουσα ή στις επαρχιακές πόλεις τους και να προσέλθουν στις αγιότατες εκκλησίες μαζί με τις συζύγους τους, τα τέκνα τους και όλα τα υπόλοιπα μέλη του οίκου τους και να κατηχηθούν στην αληθινή πίστη των χριστιανών. Έτσι, αφού κατηχηθούν και αποβάλουν μια για πάντα την πλάνη που τους διακατείχε, θα πρέπει να δεχθούν το σωτήριο βάπτισμα, διαφορετικά δεν θα έχουν κανένα απολύτως πολιτικό δικαίωμα, ούτε θα τους επιτραπεί να είναι ιδιοκτήτες κινητής ή ακινήτου περιουσίας. Θα τους αφαιρεθούν τα πάντα και θα εγκαταλειφθούν οι οικογένειές τους στην εξαθλίωση και επιπλέον οι ίδιοι θα υποβληθούν σε διάφορες ποινές. Απαγορεύουμε δε κάθε διδασκαλία των πασχόντων από την νόσο των ανοσίων Ελλήνων, ώστε να μην μπορούν να διαφθείρουν τις ψυχές των μαθητών τους με δήθεν αλήθειες. Οι περιουσίες αυτών των ανθρώπων θα δημευθούν και οι ίδιοι θα τιμωρηθούν με εξορία. Αν κάποιος στην επικράτειά μας κρύβεται, αλλά συλληφθεί θυσιάζων ή διαπράττων το αδίκημα της ειδωλολατρίας θα τιμωρηθεί με την εσχάτη των ποινών, με την οποία άλλωστε τιμωρούνται δικαίως και οι Μανιχαίοι και οι Βορβορίτες, γιατί κρίνουμε ότι όλοι αυτοί είναι εξίσου εγκληματίες. «Ιουστινιάνειος Κώδιξ» 1. 11. 10.
Διαβάζοντας λοιπόν αυτό το μικρότατο δείγμα νόμων φτάνει κανείς στο συμπέρασμα ότι υπήρχε νομοθετημένη Ιερά Εξέταση παντού, τόσο στην Ανατολή όσο και στην Δύση, κατά τους δώδεκα πρώτους αιώνες του επίσημου εγκόσμιου Χριστιανισμού. Υπήρχε εξοντωτικός διωγμός ειδικά εναντίον των Ελλήνων, των παραδοσιακών θρησκειών και των χριστιανών αιρετικών. Και οι υπόλοιποι, πολύ περισσότεροι νόμοι, γραμμένοι στο ίδιο μοτίβο, οι οποίοι αφορούν στην διάδοση και επιβολή της ορθοδόξου καθολικής χριστιανικής πίστεως και στον βασανισμό ή την κεφαλική καταδίκη κάθε άλλης θρησκείας, γνώμης και απόψεως κινούνται στο ίδιο απόλυτο και κατηγορηματικό πνεύμα. Μόνο με την ενδελεχή μελέτη των νόμων αυτών αποκτά κανείς πλήρη κατανόηση της γενική εικόνας του πως διαδόθηκε και του γιατί επεκράτησε η καινούρια εκδοχή του Ορθόδοξου Χριστιανισμού.
Πιο πρόσφατα, το έτος +1119, μιλάμε δηλαδή για τον 12ο αιώνα, ο Πατριάρχης Μιχαήλ εξαπέλυσε διωγμό κατά των Βογομίλων και εισήγαγε ως ποινή εναντίον τους το να τους καίνε ζωντανούς. Οι Βογόμιλοι της Βαλκανικής εξοντώθηκαν με μεγάλη βαρβαρότητα.
Το Αξίωμα του Quaesitor = Ανακριτή, Βυζαντινού Ιεροεξεταστή
Διάφοροι χριστιανοί απολογητές είτε εσφαλμένως είτε επί τούτου αποσιωπούν ή συγχέουν το αξίωμα του Κιαισίτωρος, "Quaesitor", Ανακριτή, Βυζαντινού Ιεροεξεταστή, με εκείνο του Kιαίστωρος, "Quaestor". Αν και οι δύο λέξεις διαφέ-ρουν μόνο κατά ένα «ιώτα» και προέρχονται από το λατινικό ρήμα "quaero = ψάχνω, αναζητώ, ερωτώ ή ζητώ να μάθω πληροφορίες, ερευνώ, διερευνώ, εξετάζω συστημα-τικώς, ανακρίνω", τα αξιώματα αυτά εμπεριέχουν άλλες έννοιες και διαφορετικές αρμοδιότητες. Ο Kιαίστωρ "Quaestor" είχε αρμοδιότητες δικαστού ειρηνοδικείου, ή εισαγγελέως επί ορισμένων ποινικών αδικημάτων, ή ακόμα επέβλεπε τις υποθέσεις του κρατικού ταμείου, κλπ. Ο Κιαισίτωρ "Quaesitor" ,όμως, ήταν δικαστικός ανακριτής ή εξεταστής που μπορούσε να χρησιμοποιεί διάφορα βασανιστήρια κατά την δικαστική εξέταση ή ανάκριση. Ενώ ο θεσμός του Κιαισίτωρος, αρχίζει εν τοις πράγμασιν ήδη με τον Κωνσταντίνον τον μέγα , επισήμως και νομικώς εγκαθίσταται το έτος +539 διά της Νεαράς 80 «Περί Quaesitor» (του Ιουστινιανού). Με τον θεσμό αυτόν επιδιώκεται η έντονη αστυνόμευση της πόλεως και ο Κιαισίτωρ έχει εξουσία να τιμωρεί: (α) «τους παιδεραστούντας», (β) «τους γυναιξί ου νόμιμα μιγνυμένους», (γ) «εί τώ τά ες τό θείον ούν ορθώς ήσκηται». Εδώ βεβαίως μας ενδιαφέρει η περίπτωση (γ), η οποία λακωνικότατα πλην σαφέστατα παρουσιάζει όλα όσα παρουσιάζονται σ΄ αυτό το άρθρο. Πρόκειται για νομική διάταξη που αναφέρεται σε αρμοδιότητες και καθήκοντα νομιμοποιημένου ιεροεξεταστή.
Βασανιστήρια δια Μεταλλικών Οργάνων ήδη από το +472 μαρτυρούνται από τις ιστορικές και νομικές πηγές: ο Λέων 1ος χαρακτηρίζει επισήμως την ελληνική λατρεία ως δημόσιο έγκλημα. Μόνον η υποψία τελέσεως, σε κάποιο χώρο, οποιασδήποτε ελληνικής ή παραδοσιακής ιερουργίας έχει ως αποτέλεσμα την κατάσχεση του χώρου αυτού και τον βασανισμό του ιδιοκτήτη διά μεταλλικών οργάνων. Αυτός, εφ' όσον επιζήσει, εξορίζεται διά παντός και παραμένει ισοβίως ανάπηρος και παραμορφωμένος. Τα μεταλλικά όργανα βασανισμού ήταν πολύ συνηθισμένα στο Βυζάντιο και είχαν έναν συγκεκριμένο στόχο. Εφ' όσον το άτομο επιζούσε όλων των βασανιστηρίων επρόκειτο να εξέλθει εξ' αυτών παραμορφωμένο και ανάπηρο ισοβίως. Πρόκειται για πρακτικές στην ιστορία του ανθρώπου που καλύπτονται και επικυρώνονται από τους νόμους του ίδιου του κράτους. Ακολουθεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα απάνθρωπης σκληρότητας της άρτι νομιμοποιηθείσης Εκκλησίας του 4ου αιώνος, ένα απόσπασμα του νόμου του έτους + 472, με αριθμό καταλόγου Ιουστινιανείου Κώδικος 1.11.8 στα λατινικά, των Αυτοκρατόρων Λέοντος Α΄ και Ανθεμίου προς Διόσκωρον, Έπαρχο του Πραιτωρίου, που είδαμε παραπάνω: " ...; si quidem dignitate vel militia quadam decorantur, amissiore militiae vel dignoitatis nec non rerum suarum proscriprione plectentur, privatae vero condicionis vel plebeii constituti post cruciatus corporis operibus metallorum perpetuo deputabuntur exilio.". Μετάφραση: Εάν κάποιος απ' αυτούς [δηλαδή τους πιστεύοντες στην Ελληνική θρησκεία] έχει πολιτικό ή στρατιωτικό αξίωμα, θα αποπεμφθεί από το αξίωμά του και δεν θα χάσει μόνον την περιουσία του η οποία θα προγραφεί, αλλά αφού υποστεί σωματικά βασανιστήρια διά μεταλλικών οργάνων [δηλαδή θα καταστεί ανάπηρος και δυσειδής ισοβίως, αν επιζήσει], ως ορίζει το δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο, θα οδηγηθεί σε διαρκή εξορία.
Άλλα Βασανιστήρια και η Σιδηρά Προσωπίδα
Τα βυζαντινά, όπως και τα προγενέστερα ρωμαϊκά βασανιστήρια τα οποία αποτελούσαν και τον άμεσο πρόγονό τους, περιελάμβαναν κάθε προσβολή, κακοποίηση και εξόντωση του ανθρωπίνου σώματος. Αυτά ήταν: Αποκεφαλισμός, κάψιμο στην πυρά, απαγχονισμός, στραγγαλισμός, λιθοβολισμός, ψήσιμο στη θράκα, γδάρσιμο, καταποντισμός σε ποτάμια ή στη θάλασσα πολλές φορές εντός ραμμένων σάκων γεμάτων με φίδια, ανάποδη σταύρωση, θανάτωση με βραστό νερό ή καυτό λάδι ή υπέρθερμη πίσσα, παλούκωμα, εγκαύματα με πυρωμένα σίδερα, δηλητηρίαση, τύφλωση, ακρωτηριασμός, αποκοπή ρινός, ωτίων, γλώσσης, γεννητικών οργάνων (ο όρος ήταν καυλοτόμησις) πολλές φορές μετ' εμπηγμού αιχμηρών αντικειμένων μέσα στην τομή, ευνουχισμός, διαπόμπευση, ο επί δημοσίας θέας δι' αιμορραγίας θάνατος, στρεβλώσεις, εξαρθρώσεις, δουλεία, ισόβια κάτεργα σε λατομεία και καταναγκαστικά έργα, ισόβια εξορία, ισόβια κράτηση εντός μοναστηριών και άλλα. Ένα παράδειγμα μεταλλικού οργάνου βασανισμού ανάμεσα στα άλλα ήταν η σιδηρά προσωπίδα. Αυτή «ερυθροπυρούτο» και κατόπι ετίθετο για μικρό χρονικό διάστημα επί του προσώπου του βασανιζόμενου ατόμου. Αυτό υφίστατο εγκαύματα δευτέρου ή τρίτου βαθμού τα οποία επουλώνονταν διά δυσειδών ουλών, οπότε πλέον έφερε εις το διηνεκές το στίγμα του «αιρετικού» ή ετεροδόξου. Υπήρχαν βεβαίως και διάφορα άλλα όργανα βασανισμού όπως οι στρεβλωτήρες, οι εξαρθρωτήρες, τα σιδερένια νύχια, κλπ.
Σύγκριση με την Δύση
Στη Δύση η Ρωμαιοκαθολική Ιερά Εξέταση ήταν μία μέθοδος ηθικής και φυσικής εξοντώσεως του ανθρώπου. Θεολογικά βασιζόμενη σε σχετικά χωρία του Ιερού Αυγουστίνου επέβαλλε την υποχρεωτική σωτηρία της ψυχής του αιρετικού και την απαλλαγή της από τα απειράριθμα και αιώνια μαρτύρια της κολάσεως ή του καθαρτηρίου. Επί της πυράς, ο υπογράφων την προσφερομένη ομολογία απολλύετο. Πρώτιστος σκοπός των ιεροεξεταστών ήταν η καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και προσωπικότητος. Για παράδειγμα, στην γνωστή περίπτωση του Τζιορντάνο Μπρούνο ειδικός για την περίπτωση διορισθείς ιεροεξεταστής προσπαθούσε επί ένα έτος να τον νουθετήσει και να του αποσπάσει ομολογία, υποσχόμενος την πλήρη υλική και ηθική αποκατάστασή του, όπως συνέβη με τον Γαλιλαίο. Στον Ανατολικό, Ορθόδοξο, Χριστιανικό, Βυζαντινό κόσμο και στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Ιερά Εξέταση ο νόμος του ίδιου του κράτους, των πα-τριαρχών, των συνόδων και των επισκόπων προέβλεπε αδικήματα άξια βαρύτατων ποινών και δεν υπήρχε χώρος ή περιθώριο ούτε για τους δηλωσίες.
Περί Αγίου Όρους και Σαμοθράκης.
Το όνομά του το όρος Άθως ή Άγιο Όρος το έλαβε από τον αρχαίο ιερό ναό του Αθώου Διός.
Το σημερινό « Άγιο Όρος» ήταν κατά την αρχαία εποχή κέντρο θρησκευτικών σχολών και μυήσεως νεαρών παρθένων γυναικών, οι οποίες αφού ελάμβαναν κατάλληλη κατάρτιση γινόντουσαν ιέρειες της Θεάς Αρτέμιδος. Μετά την «αποφοίτησή» ή καλύτερα το πέρας της εκπάιδευσής τους, τις έστελναν να υπηρετήσουν στους ναούς της Θεάς Αρτέμιδος σε διάφορα μέρη της Μεσογείου. Στην πραγματικότητα σε ορισμένα μέρη των θρησκευτικών σχολών δεν ήταν επιτρεπτό να εισέλθουν άνδρες. Η ιστορία όμως αλλάζει τροπή με την πάροδο των χρόνων. Το γεγονός της «αλλαγής» του Αγίου Όρους συνέβη το 324 μ. Χ.: Ο Μέγας Κωνσταντίνος με δική του εντολή, το 324 μ. Χ., εκδιώκει τους γηγενείς κατοίκους, καταστρέφει τους Ναούς, και διαλύει τις γυναικείες θρησκευτικές σχολές. Με το οικοδομικό δε υλικό κτίζονται αργότερα τα σημερινά μοναστήρια, τα οποία διατηρούν πλέον το «Άβατο» για τις γυναίκες. Υπάρχουν αρκετά βιβλία για το Άγιο Όρος και το παραπάνω ζήτημα. Π. χ., το βιβλίο του Ιερομόναχου Σμυρνιωτάκη «Το Άγιο Όρος», το βιβλίο «Οι Γνωστικοί» του Γάλλου ερευνητή "La Carrierre", κλπ.). Το ίδιο φαινόμενο φοβερής και καταθλιπτικής καταστροφής συνέβη και στην Σαμοθράκη όπου τα ομώνυμα ή αλλιώς Καβείρια μυστήρια λάμβαναν χώρα. Η εντολή της καταστροφής όλων των αρχαίων κτισμάτων, έργων τέχνης, ιερών, ναών, τεμενών, κλπ. δόθηκε από το Μέγα Θεοδόσιο τον 1ο το έτος +391. Η καταστροφή των ωραιότατων αρχαίων κτηρίων, έργων τέχνης, περικαλλών ναών, τεμενών και πανέμορφων αγαλμάτων ήταν μια ολοκληρωτική κατεδάφιση. Στην Σαμοθράκη την επί τούτου καταστροφή ανέλαβε το ειδικώς διά τούτο δημιουργηθέν «τάγμα» των «διωγμιτών», το οποίο αποβιβάστηκε στο νησί το έτος +392. Για να κάνουν καλά τη δουλειά τους έφτιαξαν και ασβεστοκάμινα για να μετατρέπουν τα μάρμαρα σε ασβέστη. Τέτοιος ήταν ο φανατισμός των νεοφώτιστων χριστιανών, προ ολίγων ετών νομιμοποιηθέντων. Αυτού του είδους οι καταστροφές συνεχίζονται σε ολόκληρη την Βυζαντινή επικράτεια ακόμα και μετά τον 12 αιώνα. Π. χ. ο Όσιος Χριστόδουλος έλαβε εντολή από το Αλέξιο Κομνηνό περί το έτος +1080 να μην αφήσει τίποτα αρχαίο που είχε απομείνει όρθιο στα νησιά του Αιγαίου. Το έτος +1088 κατέστρεψε τον αρχαίο Ναό της Αρτέμιδος στην Πάτμο για να χτίσει στη θέση του το μοναστήρι του Ιωάννου του Θεολόγου. Οι καταστροφές και οι κατεδαφίσεις αρχαίων κτισμάτων συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό στη Γάζα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Συρία, τον Λίβανο, την Μικρά Ασία, την Αθήνα, την Ιταλία, κλπ.
Περί Σκυθοπόλεως
Στο τρίτο μέρος του βιβλίου Πάπισσα Ιωάννα, ο συγγραφέας Εμμανουήλ Ροΐδης καταγγέλλει το «σφαγείο» της Σκυθοπόλεως (μία από τις πόλεις της Δεκαπόλεως εντός του σημερινού Ισραήλ) το οποίο άρχισε επί Κωνσταντίνου και λειτουργούσε κανονικώς επί Ουάλεντος, Ουαλεντιανού και Θεοδοσίου Α΄ του «Μεγάλου». Τελείω-σε επί Θεοδοσίου Β΄ του μικρού. Η Σκυθόπολις ήταν ο τόπος συγκεντρώσεως απ' όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας των ελληνιζόντων και φιλοσοφούντων και της εξοντώσεώς τους διά μέσων βασανισμού. Πάρα πολλοί βέβαια είχαν την καλή τύχη να πεθάνουν καθ' οδόν! Ο Ροΐδης βασίζεται στις μαρτυρίες των: Σωζομενού, Ζωσίμου, Λιβανίου και Αμμιανού Μαρκελλίνου. Π. χ., περί Σκυθοπόλεως ο Αμμιανός Μαρκελλίνος γράφει: «Η λατρεία των Διοσκούρων κηρύσσεται εκτός νόμου θεωρηθείσα ως ...; «μαγική», θανατώνονται με την κατηγορία της ... «μαγείας» οι ιερείς της και κλείνονται όλα τα Ιερά της. Στην Σκυθόπολη της Συρίας, παλαιά πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Δεκαπόλεως, στήνονται τα πρώτα «στρατόπεδα θανάτου», οργανωμένα δηλαδή κέντρα βασανισμού και θανατώσεως των καταδικασθέντων Εθνικών: «... και από τα πιο απομακρυσμένα σημεία της Αυτοκρατορίας σέρνονταν δεμένοι με αλυσίδες αμέτρητοι πολίτες κάθε ηλικίας και κάθε κοινωνικής τάξεως. Και από αυτούς πολλοί πέθαιναν στη διαδρομή ή στις κατά τόπους φυλακές. Και όσοι κατόρθωναν να επιζήσουν, κατέληγαν στη Σκυθόπολη, μία απόκεντρη πόλη της Παλαιστίνης, όπου είχαν στηθεί τα όργανα των βασανιστηρίων και των εκτελέσεων» γράφει ο ιστορικός Αμμιανός Μαρκελλίνος, ενώ στο ίδιο σημείο της συγγραφής του (ΙΘ, 12) τονίζει ότι «αρκούσε να κατηγορηθεί κάποιος από κακόβουλο ρουφιάνο ότι φορούσε αποτρεπτικό φυλακτό ή ότι κάποιος τον είδε να κάθεται κοντά σε αρχαίους τάφους ή ερείπια για να καταδικασθεί σε θάνατο ως ειδωλολάτρης ή νεκρομάντης». Στα «στρατόπεδα θανάτου» της Σκυθοπόλεως θα δράσουν οι «ιεροεξεταστές» Μόδεστος (αντικαταστάτης του Επάρχου του Πραιτωρίου Ερμογένους του Πόντου, ο οποίος είχε κριθεί.. «ελαστικός» και ... «ανεκτικός») και Παύλος «Ταρταρεύς» (ένας εξαιρετικά φανατικός και βίαιος χριστιανός, πρώην εκπαιδευτής μονομάχων).
Σε εκείνους ακριβώς τους τρομερούς καιρούς θα βασανισθούν ή εξορισθούν, ανάμεσα σε άλλους, και οι Σιμπλίκιος Φιλίππου (πρώην Έπαρχος Αιγύπτου και Ύπατος), Παρνάσιος ο Αχαιός (Έλλην εκ Πατρών, πρώην Έπαρχος Αιγύπτου), καθώς και ο υπέργηρος φιλόσοφος Δημήτριος Κύθρας (με την κατηγορία ότι απλώς θυσίαζε στους Θεούς).
Παντός Είδους Καύσεις, Διωγμοί και Καταστροφές
Στη Βυζαντινή «Ιερά Εξέταση» ανήκουν και οι συχνές καύσεις αρχαίων βιβλίων ή βιβλίων αιρετικών ή όσων άλλων βιβλίων δεν άρεσαν στους χριστιανούς ειδήμονες του Βυζαντινού κράτους. Τεράστιες πυρές οργανώνονταν σε δρόμους, πλατείες και στάδια πόλεων όπου υπέρογκοι σωροί βιβλίων γίνονταν παρανάλωμα, προς δημόσια τέρψη πολλών φανατικών και λύπη άλλων μορφωμένων παρευρισκομένων. Οι πυρές αυτές άρχισαν με τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄ τον Μέγα, τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Θεόφιλο, τον Ιωάννη Χρυσόστομο στην Κωνσταντινούπολη και συνεχίστηκαν αργότερα με τον ιερό Φώτιο (9ος αιών) στην Κωνσταντινούπολη. Το ότι στην Μυριόβιβλό του διέσωσε μερικές δεκάδες αρχαίων βιβλίων ( τα πολύ περισσότερα υπόλοιπα που συμπεριέλαβε είναι χριστιανικά) δεν τον απαλλάσσει από το βαρύτατο έγκλημά του, την καύση δηλαδή χιλιάδων αρχαίων βιβλίων. Μεταξύ αυτών ήταν και το σύγγραμμα του Ιστορικού Ιούστου του Γαλιλαίου, το οποίο έκαψε επειδή ο Ιούστος δεν ανέφερε τίποτα για τον Ιησού Χριστό, πράγμα που εξόργισε τον Φώτιο. Με εντολή του Θεοδοσίου Β΄ του Μικρού το +448 καίγονται συστηματικά όλα τα βιβλία τα οποία αντιτίθενται με οποιοδήποτε θεμιτό τρόπο στον Χριστιανισμό. Τότε κάηκε συστηματικά και το δεκαπεντάτομο σύγγραμμα του Πορφυρίου «Κατά Χριστιανών». Νόμος αποκεφαλισμού εκδίδεται για όποιον συλλαμβανόταν να το κατ-έχει κρυφά (αφού φανερά ήταν αδύνατον). Αποτέλεσμα: Ανεξαρτήτως περιεχομένου απωλέσθηκαν πάρα πολλά αρχαία βιβλία. Όσα επέζησαν είναι μόνο το ένα στις δέκα χιλιάδες, κατά τις εκτιμήσεις των ειδικών. Από τις πληροφορίες που μας παρέχει ο ελληνίζων διανοούμενος Μιχαήλ Ψελλός (+1018-1078 ), υπολογίζομε ότι την εποχή του Ιερού Φωτίου (9ος αιών) υπήρχαν δέκα φορές περισσότερα βιβλία αρχαίων από όσα έχουμε εμείς σήμερα στα χέρια μας. Η απώλεια των βιβλίων αυτών έγκειται στις συχνές δημόσιες καύσεις βιβλίων που εκτελούσε ο ίδιος ο Φώτιος και οι όμοιοί του στην νοοτροπία συνεργάτες και διάδοχοί του, και στην δήωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους σταυροφόρους το +1204. Ο ελληνίζων μαθητής του Ψελλού, Ιωάννης Ιταλός (+1025-1090), αναθεματίστηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στο τέλος δολοφονήθηκε από κάποιους που η ταυτότητά τους παραμένει αδιευκρίνιστη. Δεν πρέπει να λησμονούμε επίσης και τη γενική ερείπωση και καταστροφή όλων των αρχαίων οικοδομημάτων, μνημείων, έργων τέχνης, βιβλιοθηκών, σχολών, κλπ. Από την ισοπέδωση του Σεραπείου και την καταστροφή της εντός αυτού βιβλιοθήκης από τον επίσκοπο Θεόφιλο στην Αλεξάνδρεια το 385 Ε με τις «ευλογίες» του Ιωάννου Χρυσοστόμου, μέχρι την καταστροφή του Ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο και πάλι με τις ευλογίες του Χρυσοστόμου και την καταστροφή πολλών αριστουργημάτων της γλυπτικής, ζωγραφικής, αρχιτεκτονικής, το κλείσιμο των μορφωτικών σχολών ο αρχαίος ελληνορωμαϊκός πολιτισμός έφτασε ως εμάς , σίγουρα, κατά πολύ φτωχότερος. Το γενικό σύνθημα των φανατικών χριστιανών ήταν «ες έδαφος φέρειν»!
Το έτος 415 περίπου ο επίσκοπος Αλεξανδρείας Κύριλλος φανάτισε τους οπαδούς του, οι οποίοι με αρχηγό τον Πέτρο, τον αναγνώστη της Εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου της Αλεξανδρείας απήγαγαν και βασάνισαν την μαθηματικό και φιλόσοφο, την πανέμορφη Υπατεία (+370-315). Τα κατακρεουργημένα μέλη του σώματός της τα παρέδωσαν στην πυρά Ο Ιουστινιανός κλείνει οριστικά την Ακαδημία του Πλάτωνος το έτος +529 και όσοι από τους καθηγητές της γλίτωσαν την σφαγή (επτά τον αριθμόν) διέφυγαν την νύχτα στην αυλή του βασιλέως της Περσίας Χοσρόη. Η βαρβαρότητα των φανατικών χριστιανών και του εμπαθούς, θεολόγου αυτοκράτορα Ιουστινιανού υπήρξε μεγάλη.
Ιεροί Πόλεμοι, Μοναχοί, Εικονομαχία, Αιρετικοί, Απώλεια Περιοχών.
Στην ιστορία του Βυζαντίου και της ανατολικής ορθοδόξου χριστιανικής εκκλησίας ανήκουν και πολυάριθμοι, πολύνεκροι και τρομακτικής αγριότητας ιεροί εμφύλιοι πόλεμοι, εσωτερικοί πόλεμοι λόγω θρησκευτικών ή φιλοσοφικών πεποιθήσεων. Πιο συγκεκριμένα συναντούμε σφαγές, διωγμούς, δολοφονίες και αναθεματισμούς κατά των διαφόρων χριστιανών αιρετικών από τους ορθοδόξους, ασταμάτητους εξοντωτικούς διωγμούς εναντίον των ελληνιζόντων και των παραδοσιακών θρησκειών είτε στις πόλεις είτε στην ύπαιθρο, ισοπέδωση του αρχαίου κόσμου, την αγριότατη ιστορία δύο αιώνων εικονομαχίας. Σ' αυτά τα δεινά προστίθενται και τα εξής: Αυθαιρεσίες, μηχανορραφίες και εκβιασμοί παντός είδους, υπέρμετρη κατασπατάληση ανθρωπίνου δυναμικού, πλούτου και εδαφών για τις εκκλησίες και τα μοναστήρια, αναθέματα, κλπ. Ο ρήτορας Λιβάνιος προς το τέλος του 4ου αιώνα είχε προτείνει στους χριστιανούς ηγεμόνες, αντί να καταστρέφουν τα αρχαία κτήρια να τα αναμορφώσουν κατά τις παρούσες ανάγκες και να τα χρησιμοποιούν. Δυστυχώς η πρότασή του δεν έλαβε την πρέπουσα προσοχή. Αυτές οι «πληγές» και οι αγριότητες συνεχίζονταν ακόμα και επί Κομνηνών, τον 11ο και 12ο αιώνα, και σε διαφόρους βαθμούς μέχρι και την άλωση της Πόλεως από τους Οθωμανούς. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε δύο παραδείγματα: (1) Μνημονεύουμε τους πλείονες των 300 Πελοποννησίους, οι οποίοι κατά την ύστατη στιγμή, 88 χρόνια πριν την άλωση, έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη ως εθελοντές στρατιώτες για να βοηθήσουν στο να απωθήσουν τους Τούρκους απ' την Βυζαντινή επικράτεια. Η ορθόδοξη εκκλησία και το πατριαρχείο τους θεώρησε αιρετικούς ως ελληνίζοντες, τους αφόρισαν και διέταξαν να τους συλλάβουν και να τους πνίξουν στον Βόσπορο. Τελικά, παρά την προστασία τους από την αυτοκρατορική φρουρά και τον ίδιο τον πρωθυπουργό Απόκαυκο, οι φανατισμένοι ορθόδοξοι χριστιανοί της Πόλεως και οι εκκλησιαστικοί παράγοντες όρμησαν εναντίον τους και τους ανάγκασαν σε οπισθοχώρηση εντός του ναού της εκκλησίας του παλατιού. Εκεί μέσα τους έσφαξαν όλους!
Στην συμπλοκή φονεύτηκε και ο πρωθυπουργός Απόκαυκος! (2) Μόλις 13 χρόνια πριν την άλωση η ορθόδοξη εκκλησία και το πατριαρχείο υπέκυψε στους ανθενωτικούς και αθέτησε την κανονική, οικουμενική σύνοδο τηs Bolognia - Ferrara, η οποία είχε υπογραφεί τόσο από τις αρχές των δυτικών όσο και από τις αρχές των ανατολικών. Έτσι δήλωσαν ότι προτιμούσαν «καλλίτερα το σαρίκι του Τούρκου παρά την Τιάρα του Πάπα». Εκείνα τα χρόνια πολλοί ήταν αυτοί που πίστευαν ότι η «υπέρμαχος στρατηγός» θα έσωζε την Πόλη. Η άλωση επήλθε διότι όπως πίστευαν οι λαϊκοί Βυζαντινοί άνθρωποι τελικά: «Ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει». Η τεμπελιά το βόλεμα και η διαφθορά πολλών χιλιάδων ικανών νέων εντός των μοναστηριών με αποτέλεσμα την ανυπαρξία ικανού στρατού και υπηρεσιών, η θρησκοληψία και μοιρολατρία, η καταρράκωση της οικονομίας, η αβάσταχτη φορολογία, η κάθε είδους διαφθορά, ο ηθικός ξεπεσμός, η μηχανορραφία, οι δολοφονίες, οι προδοσίες, η δημιουργία τρομερών διαχρονικών μισών, ερίδων, διχοστασιών μεταξύ αντιπάλων και αδικηθέντων, κλπ., όλα αυτά τα συνεχή και «μοιραία» προβλήματα ρήμαξαν το βυζαντινό κράτος κοινωνικά, ηθικά, οικονομικά, στρατιωτικά, αποδεκάτισαν τους πληθυσμούς του, μίκρυναν σταδιακά την έκταση του και τελικά επέφεραν την πλήρη καταστροφή και υποταγή του σε αλλόφυλους και αλλόθρησκους. Φέρ' ειπείν, η διαμάχη των Ορθοδόξων με τους Νεστοριανούς κράτησε επί πολλά έτη. Όταν η Συρία χανόταν από το κράτος και έπεφτε στα χέρια των Αράβων (7ος αιών) στην Κωνσταντινούπολη είχαν ακόμα σαν επίμαχο θέμα τους και διαφωνούσαν έντανα γι' αυτό, το τι θα γίνει με τους Νεστοριανούς. Ο Νεστόριος ως γνωστόν εξέφρασε την άποψη ότι ο «Λόγος» εισήλθε εις το κύημα της παρθένου Μαριάμ όχι κατά την σύλληψη αλλά κατά την γέννηση και ότι η ανθρώπινη φύση του Ιησού ήταν επέκταση της θεϊκής φύσεως του.
Η Χρονογραφία του Πορφυρογέννητου περιγράφει με πολλές φρικιαστικές, πραγματικά, λεπτομέρειες μέρος από τον απολογισμό της εικονομαχίας και της νίκης των εικονολατρών ή της τελικής νίκης της Ορθοδοξίας. Τα έργα και οι ημέρες, όπως περιγράφονται στους σχετικούς βίους του Αγίου Πορφυρίου στη Γάζα, των Αγίων Τύχωνος και Επιφανίου στην Κύπρο, του Αρμενίου Νίκωνος του «Μετανοείτε» στην Πελοπόννησο, του Καππαδόκη Αγίου Μελετίου στην Αττικο-Βοιωτία, του Οσίου Χριστοδούλου στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, αποκαλύπτουν ένα πνεύμα αρκούντως φανατικό και μισαλλόδοξο, ενδεικτικό της σκληρότητας και της έλλειψης ανοχής στη διαφορετικότητα που χαρακτήριζε και χρωμάτιζε την εποχή τους. (Βλ. Επαμ. Ι. Σταματιάδου, Οι Καταλανοί εν τή Ανατολή, Βιβλι-οθήκη Ιστορικών Μελετών 32, 1869. ).
Τουρκοκρατία και Εκκλησία
Κατά την τουρκοκρατία η Ορθόδοξη Εκκλησία, το Πατριαρχείο της Πόλης συνεχίζουν όσο δύνανται να ακολουθούν τους Βυζαντινούς ρυθμούς τους. Μία από τις πολλές ρήσεις του πρώτου πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως μετά την άλωση, του Γεωργίου Κουρτέση Γενναδίου ή Σχολαρίου η οποία εκστομίστηκε μόλις είχε πέσει ολόκληρο το Βυζάντιο στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων ήταν η εξής: «Χαίρε στρατιώτα Χριστού καί τής αυτού δόξης υπέρδικε, χαίρετε ώ μακάριαι χείρες τούς γούν δυσσεβείς καί αλάστορας Ελληνιστάς καί πυρί καί σιδήρω καί ύδατι καί πάσι τρόποις αξαγαγατέτης παρούσης ζωής ράβδιζε, είργε, είτα γλώσσαν αφαίρει, είτα χείραν απότεμνε, καί άν ούτω μένει κακός, θαλάττης πέμπε βυθώ.». Αυτά τα λόγια αντικατοπτρίζουν και πιστοποιούν πλήρως την πρώην ανελλιπώς λειτουργούσα Βυζαντινή «Ιερά Εξέταση», τους Βυζαντινούς Πολιτικοθρησκευτικούς Νόμους και τα Βυζαντινά βασανιστήρια. Τέτοια παρόμοια λόγια βρίσκουμε και στην Χρονογραφία του Πορφυρογέννητου για την τύχη των ηττηθέντων εικονομάχων ή αιρετικών στα χέρια των ορθοδόξων εικονολατρών. Ο Γεννάδιος εύχεται και επιθυμεί όλα αυτά να διατηρηθούν και να συνεχιστούν με τη νέα οθωμανική τάξη πραγμάτων. Από τα ανωτέρω επίσης διαφαίνεται ότι πάντοτε, ακόμα και μετά την άλωση, Ελληνιστές υπήρχαν, αλλά συνεχώς τελούσαν υπό δίωξη, και ο Γεννάδιος με θράσος, λεκτική βία και φανατισμό, όπως και οι προκάτοχοί του, τους ονομάζει «δυσσεβείς και αλάστορας» και θέλει να τους βγάλει από τη μέση διά παντός είδους βασανιστηρίων. Συγκεκριμένα ο Γεννάδιος δήλωνε την πνευματική του ιδιότητα και τις πεποιθήσεις του ως εξής: «Έλλην ων τηι φωνήι, ουκ αν ποτέ φαίην Έλλην είναι, δια το μη φρονείν ως εφρόνουν ποτέ οι Έλληνες αλλ' από της ιδίας μάλιστα θέλω ονομάζεσθαι δόξης. Και ει τις έροιτό με τις ειμι, αποκρινούμαι χριστιανός είναι.».
Προτεινόμενη και ενδεικτική βιβλιογραφία:
1) Αλέκος Αγγελίδης, Ρασοφόροι, Ημέρες και Έργα του Ιερατείου, Εκδόσεις Πλάτωνος, Θεσσαλονίκη 1999.
2) Απάντησις εις τό Χριτιανικόν Κείμενον - Λίβελλον «Κοινότοπα Αρχαιο-λατρικά Παραμύθια», Συλλογική Εργασία τής Επιτροπής διά τήν Αναγνώριση τής Ελληνικής Θρησκείας, «Τό Καρουχαρείον» Διδακτικόν Μέσον 84, Απρίλιος 2006.
3) Η Aντιπαγανιστική Nομοθεσία της Ύστερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέσα από τους Κώδικες, Εισαγωγή - Μετάφραση Αφροδίτη Καμάρα, Εκδόσεις Κατάρτι, 2000. 4) Λιλή Ζωγράφου, Αντιγνώση, Τα Δεκανίκια του Καπιταλισμού, 17η Έκδοση, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια,1974 - 1983.
5) Αμαλία Κ. Ηλιάδη, Εικονομαχία και Αντιμοναστική Στροφή, (Κων/νος Ε΄), Τρίκαλα 2003.
6) Γιάννη Κορδάτου, Ιησούς Χριστός και Χριστιανισμός, 2 Τόμοι, Εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1975.
7) Παν. Μαρίνης, Ελληνισμός και Χριστιανισμός, Εκδόσεις Νέα Θέσις, Αθήναι 2003.
8 ) Παν. Μαρίνης, Φωνή Εξυπνισμού εν τω Αιώνι της Νυκτός, Εκδόσεις Νέα Θέσις, Αθήναι 2005.
9) Βλάσης Γ. Ρασσιάς, Υπέρ της των Ελλήνων Νόσου, 3 Τόμοι, Εκδόσεις Ανοικτή Πόλη, 1992-2002. (551 σελίδες.). Τόμος Πρώτος: Περί Πατρώων Θεών, γ΄ έκδοση. (Σελίδες 185.). Τόμος Δεύτερος: Η Συρρίκνωση της Αρχαίας Ψυχής, β΄ έκδοση επαυξημένη. (Σελίδες 182.). Τόμος Τρίτος: Ες Έδαφος Φέρειν.. β΄ έκδοση επαυξημένη. (Σελίδες 184.).
10) Κυριάκος Σιμόπουλος, Βασανιστήρια και Εξουσία, Από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την τουρκοκρατία ως την εποχή μας, Αθήνα 1987.
11) Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα, Από το +333 έως το +1821, Τέσσερις Τόμοι, Αθήνα 1970-1989.
12) Επαμ. Ι. Σταματιάδου, Οι Καταλανοί εν τή Ανατολή, , Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών 32, 1869.
13) Karlheinz Deschner, Η Εγκληματική Ιστορία του Χριστιανισμού, Μετάφραση από τα Γερμανικά, Εκδόσεις Κάκτος, 2004. (3418 σελίδες.). Τόμος 1ος: Πρώιμα Χρόνια. (Σελίδες 878.). Τόμος 2ος: Το Τέλος του Αρχαίου Κόσμου. (Σελίδες 710.). Τόμος 3ος: Αρχαία Χριστιανική Εκκλησία: Α΄ Πλαστογραφίες, Απάτες Θαυμάτων - Λειψάνων - Προσκυνημάτων. (Σελίδες 539.). Τόμος 4ος: Αρχαία Χριστιανική Εκκλησία: Β΄ Σκοταδισμός, Εκμετάλλευση, Καταστροφές. (Σελίδες 451.). Τόμος 5ος: Η Αρχή του Μεσαίωνα: Α΄ Μεροβίγγειοι. (Σελίδες 440.). Τόμος 6ος: Η Αρχή του Μεσαίωνα: Β΄ Καρολίδες και Καρλομάγνος, Ο Χριστιανικότατος Σφαγέας της Ευρώπης. (Σελίδες 400.).
14) Acharya S, The Christ Conspiracy, the Greatest Story ever Sold, AUP 1999.
15) Michael Baigent, Richard Leigh, The Inquisition, Penguin Books, 2000. Πρόκειται για μια γενική Ιστορία της Ιεράς Εξετάσεως.
16) Helen Ellebre, The Dark Side of Christian History, Morningstar and Lark, 1996
17) G. W. Foote, J. M. Wheeler, Crimes of Christianity, Printed by the Coptic Press, 7 Coptic Street, London W. C., obtainable at Pioneer Press, August 1887.
18 ) Robert Held, Inquisition / Inquisiciσn, Torture Instruments - Instrumentos de Tortura, Qua d' Arno, Florence, 1991. Πρόκειται για καλαίσθητο άλμπουμ μεγάλου μεγέθους με πολλές σπουδαίες ιστορικές σημειώσεις, εικόνες και παρουσίαση των τρομακτικών οργάνων βασανισμού της Ιεράς Εξετάσης. Η έκδοση είναι δίγλωσση, αγγλική και ισπανική.
19) Maude Aline Huttmann, The Establishment of Christianity and the Proscrip-tion of Paganism, New York, The Columbia University Press, 1914, Η εδραίωσις του Χριστιανισμού και η Προγραφή του Παγανισμού. Εδώ υπάρχουν όλες οι λεπτομέρειες των χριστιανικών νόμων από τον Κωνσταντίνο και εφεξής για την μεταστροφή του αρχαίου κόσμου στο χριστιανισμό.
20) A. H. M. Jones, Constantine and the Conversion of Europe, University of Toronto press, 1904-2001.
21) Henry Kamen, The Spanish Inquisition, a historical revision, The Folio Society, London 1998. Μια ιστορική αναθεώρηση της Ισπανικής Ιεράς εξετάσεως από την Folio Society του Λονδίνου.
22) D. G. Kousoulas, The First Christian Emperor, Τhe Life and the Times of Constantine the Great, Rutledge Βooks Ιnc., 1997.
23) George MacDonald, Thumb Screw and Rack, Austin, Texas, AAP, 1991.Πρόκειται διά συνοπτική παρουσίαση βασανιστηρίων και φρικιαστικών οργάνων βασανισμού της Ιεράς Εξετάσεως με σπουδαίες ιστορικές σημειώσεις και μια περιληπτική παρουσίαση του φρικτού μαρτυρίου του Geleyn Cornelius από τους ιεροεξεταστές το έτος 1572, στις σελίδες 6-7.
24) Malleus Maleficarum, Translated from Latin and with an Introduction, Bibliography and Notes, by Rev. Montague Summers, The Pushkin Press, London, 1928-1951. Πρόκειται για το τρομακτικό εγχειρίδιο της Καθολικής Ιεράς Εξετάσεως, με τίτλο η «Σφύρα κατά των Κακοπραγούντων». Ένα μεγάλο μέρος του εγχειριδίου αναλώνεται στους τρόπους διαπιστώσεως του αν μία γυναίκα κατέστη έγκυος από άνδρα ή από κανένα διάβολο (incubus).
25) Uta Ranke-Heineman, Eunuchs for the Kingdom of Heaven (translated from German), Doubleday, 1990.
26) Kathy Rudy, Sex and the Church, Beacon Press, 1997.
27) The Russian Primary Chronicle, Laurentian Text, Translated into English and Edited by Samuel Hazzard Cross and Olgerd P. Sherbowitz-Wetzor, The Mediaeval Academy of America, Publication No 60, Third Printing, Cambridge Massachusetts 1973.
28 ) Evaggelos G. Vallianatos , The Passion of the Greeks: Christianity and the Rape of Hellenes, Clock & Rose Press, 1st Edition, December 1, 2006.
29) Charles B. Waite, History of the Christian Religion to the Year Two Hundred (2000), Fifth Revised Edition, C. V. Waite & Co., Chicago 1900 - 1992.
30) Joseph Wheless, Forgery in Christianity, Kessinger Publishing.
31) Joseph Wheless, The Church that was Founded on Lies and Forgeries, Christian Frauds, Forgeries and Fakeries Exposed, Haldeman - Julius Publications.
32) Ιωάννης, Νεοκλής Φιλάδελφος, Μάρκου Ρούσσος, Διδάκτωρ Καθηγητής Μαθηματικών Ερευνητής Βιβλικών και Χριστιανικών ζητημάτων, Οκτώβριος 2007
Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη γεννήθηκε στα Τρίκαλα Θεσσαλίας το 1967. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης Ιστορία-Αρχαιολογία με ειδίκευση στην Ιστορία. Πήρε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ' τη Φιλοσοφική Σχολή του ιδίου Πανεπιστημίου και από το 1992 διδάσκει στη Μέση Εκπαίδευση ως Φιλόλογος. Έχει συγγράψει βιβλία ιστορικού, λογοτεχνικού και παιδαγωγικού περιεχομένου. Παράλληλα, ασχολείται ερασιτεχνικά με τη ζωγραφική και την ποίηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου