Πλούταρχος, Βιογραφία

 Ο Πλούταρχος της Χαιρώνειας

Ο Πλούταρχος γεννήθηκε το 46 μ.Χ. στη βοιωτική Χαιρώνεια. Παντρεύτηκε την Τιμοξένα με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά (τέσσερις γιους και μια κόρη). 

Γνωρίζουμε το όνομα ενός τουλάχιστον από τους αδελφούς του, του Λαμπρία, ο οποίος και καταλογογράφησε τα έργα του, ενώ μέσα σε αυτά εμφανίζεται συχνά να συντροφεύει τον αδελφό του.  Η οικογένειά του ανήκε στις εύπορες και επιφανείς οικογένειες της περιοχής.

Το προσόν αυτό του επέτρεψε να ακολουθήσει ανώτερες σπουδές, όπως άρμοζε σε γόνο καλής οικογένειας.  

Επιπλέον, τον έφερε σε επαφή με έναν ολόκληρο κύκλο αριστοκρατικών οικογενειών, που διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την ιδεολογία του.

Το 67 μ.Χ. ο Πλούταρχος μετέβη στην Αθήνα, όπου φοίτησε στην πλατωνική Ακαδημία.  

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του όμως διατήρησε επαφές και με αριστοτελικούς και στωικούς κύκλους, διαμορφώνοντας τελικά ένα εντελώς ιδιότυπο φιλοσοφικό υπόβαθρο. 

Ο Πολιτικός του Ρόλος

Συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση, ο Πλούταρχος επέστρεψε στη Χαιρώνεια για να αναλάβει ορισμένα πολιτικά αξιώματα. Μεταξύ αυτών ήταν η πρεσβεία προς το Ρωμαίο κυβερνήτη της Αχαϊας.

Στη συνέχεια οι επαφές του με τη Ρώμη εντάθηκαν. 

Ταξίδεψε στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και στην Ιταλία γενικότερα αρκετές φορές και συνδέθηκε στενά με τον Λεύκιο Μέστριο Φλώρο, με τη μεσολάβηση του οποίου ο Πλούταρχος πήρε τη ρωμαϊκή πολιτεία. Μάλιστα προς το τέλος της ζωής του ανέλαβε και το αξίωμα του αρμοστή (procurator) της Αχαϊας, το οποίο όμως δεν άσκησε ποτέ ουσιαστικά.

Το 90 μ.Χ. εγκαταστάθηκε μόνιμα στη γενέτειρά του και άσκησε το αξίωμα του δημάρχου. 

Η απόφασή του αυτή να εγκαταλείψει το λαμπρό κόσμο των ταξιδιών και των αξιωμάτων προκάλεσε την απορία των συγχρόνων του. 

Απαντώντας, ο Πλούταρχος είπε πως η Χαιρώνεια ήταν ήδη αρκετά μικρή, και χωρίς αυτόν θα ήταν ακόμη μικρότερη.

 Ο Πλούταρχος και η Εποχή του:  Ελλάδα και Ρώμη

Τον 1^ο αι. μ.Χ. η ρωμαϊκή εξουσία είχε εδραιωθεί πλέον στον ελλαδικό χώρο.
Ωστόσο οι κατακτητές είχαν φροντίσει να δημιουργήσουν μια ψευδαίσθηση ελευθερίας στους κατακτημένους. Βρισκόταν μάλιστα ήδη σε εξέλιξη μια διαδικασία πολιτισμικής όσμωσης: θεσμοί, λατρείες, πολιτιστικά φαινόμενα και καλλιτεχνικά ρεύματα άρχιζαν πια να αποτελούν κοινό κτήμα Ελλήνων και Ρωμαίων.
Επιπλέον δημιουργούνταν μια νέα ελίτ, η οποία πλέον περιλάμβανε και τους επιφανέστερους των Ελλήνων, είτε λόγω καταγωγής είτε λόγω προσωπικής αξίας.

Έτσι αρκετά από τα μέλη της άρχουσας τάξης των ελληνικών πόλεων αποκτούσαν και τη ρωμαϊκή πολιτεία, με τη μεσολάβηση κάποιου Ρωμαίου πάτρωνα, ενώ γιατροί, επιστήμονες και πνευματικοί άνδρες γενικότερα γίνονταν περιζήτητοι στη ρωμαϊκή καλή κοινωνία.

Οι καλλιτεχνικές κατακτήσεις της κλασικής και ιδιαίτερα της ελληνιστικής περιόδου αποτέλεσαν ιδανικό για τους Ρωμαίους αρχιτέκτονες, γλύπτες και ζωγράφους, οι οποίοι άρχισαν να παράγουν αθρόα αντίγραφα των μεγάλων έργων των Ελλήνων προκατόχων τους.
Κι όμως, οι Έλληνες δεν έπαψαν να αναπολούν, συνειδητά ή και ασύνειδα, την εποχή της αυτονομίας τους, να εξιδανικεύουν το παρελθόν τους, και να αναζητούν τη νέα τους ταυτότητα μέσα στις καινούριες αυτές συνθήκες.

Η Β' Σοφιστική

Με τον όρο Δεύτερη Σοφιστική υποδηλώνουμε το ρεύμα της καλλιέργειας των ελληνικών γραμμάτων κατά τον όψιμο 1^ο και κατά τον 2^ο αιώνα μ.Χ. Βασικό χαρακτηριστικό ήταν η έμφαση στη ρητορική, η οποία διέπνεε και τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία ακόμη.
Ο όρος οφείλεται στον Φιλόστρατο, εκπρόσωπο και τον ίδιο του κινήματος αυτού, ο οποίος μάλιστα θεωρούσε εμπνευστή του τον Αισχίνη, ρήτορα του 4^ου αι. π.Χ.
Οι εκπρόσωποι της Β’ σοφιστικής εντρυφούν στο κλασικό παρελθόν, το οποίο εξιδανικεύουν, και προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα νέο, «υψηλό» γλωσσικό στυλ, βασισμένο στην αττική διάλεκτο.
Ωστόσο είναι τόσο μεγάλη η μέριμνα για το ύφος, ώστε πολύ συχνά χάνεται η ουσία.
Η έκφραση γίνεται συχνά πομπώδης, δυσανάλογη όμως προς τη σημασία των θεμάτων με τα οποία καταπιάνονται οι συγγραφείς και οι ρήτορες: έπαινοι πόλεων, εγκωμιαστικοί αλλά και κριτικοί λόγοι προς συγκεκριμένους πολίτες, στηλίτευση κοινωνικών φαινομένων, παραινέσεις για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ πόλεων είναι μερικά από τα θέματά τους.
Την πραγματική αιτία όμως πίσω από την παρακμή των ελληνικών πόλεων οι εκπρόσωποι της Β’ σοφιστικής δεν την θίγουν.       
Κι αυτή δεν είναι άλλη από την ίδια τη ρωμαϊκή αρχή.
Η σχετική αυτή ρηχότητα (αν όχι δουλοπρέπεια) των ρητόρων και σοφιστών της εποχής δικαιολογείται από την προσπάθειά τους να είναι αρεστοί στα ακροατήριά τους, αφού πια η άσκηση του πνεύματος είχε γίνει βιοπορισμός και μάλιστα απαιτούσε «περιοδείες» εντός της αυτοκρατορίας προκειμένου να είναι προσοδοφόρα.  
Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι της Β’ Σοφιστικής είναι:  ο Αίλιος Αριστείδης, ο Λουκιανός, ο Δίων Χρυσόστομος, ο Ηρώδης Αττικός. 

 Ο Πλούταρχος ως Πνευματικός Άνδρας

 Θεματολογία

Ο Πλούταρχος δεν ήταν εκπρόσωπος της Δεύτερης Σοφιστικής με την αυστηρή έννοια. Υπήρξε όμως ένας από τους εμπνευστές και προδρόμους της. Ο βασικός άξονας της σκέψης του υπήρξε η αντιπαράθεση Ελλάδας και Ρώμης: τα κυριότερα έργα του, όπως οι «Βίοι Παράλληλοι» και τα «Αίτια» του στηρίζονται στην παράλληλη εξέταση των δύο πολιτισμών και των εκπροσώπων τους. Ωστόσο η βαθιά φιλοσοφική του θεώρηση και οι ηθικές του αναζητήσεις έκαναν τον Πλούταρχο να υπερβεί τις πολιτιστικές διαφορές σε αρκετά σημεία και να διατυπώσει, έστω και έμμεσα, την άποψη ότι τα ατομικά χαρακτηριστικά, η ψυχή και το ήθος του ανθρώπου είναι αυτά που τελικά καθορίζουν τη ζωή του, αλλά και τη μοίρα της κοινωνίας του.

Μέσα από όλα τα έργα του αναδεικνύεται η αγάπη του για το μέτρο, το οποίο πρέπει να διέπει όλες τις πτυχές της ζωής, προκειμένου ο άνθρωπος να οδηγηθεί στην ενάρετη ευτυχία.

Ύφος

 Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν εκτιμούσε τη ρητορική τέχνη, το ύφος του γίνεται σε αρκετές περιπτώσεις ρητορικό. Ενώ φαίνεται να θαυμάζει την αττική λιτότητα στο λόγο, ο ίδιος αρκετές φορές πλατειάζει, ενώ οι μακρές περίοδοι κάνουν συχνά την ανάγνωση κουραστική. Επιπλέον τα κείμενά του χαρακτηρίζονται από πληθώρα ανεκδότων και παρεκβάσεων, που σκοπό έχουν να τονίσουν την «λαϊκή φιλοσοφία» την οποία εκφράζει.

 Ο κύκλος του Πλουτάρχου

Μέσα από τα έργα του Πλουτάρχου, ιδιαίτερα στα λεγόμενα «Συμποσιακά Προβλήματα» εμφανίζονται τουλάχιστον εκατό άτομα που αποτελούσαν τον ευρύτερο «κύκλο» φίλων και γνωστών του. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν πολιτικοί, ηγεμόνες, ρήτορες, γραμματικοί αλλά και φιλόσοφοι, οι οποίοι πάλι ανήκαν σε όλες τις φιλοσοφικές τάσεις της εποχής: αριστοτελική, πλατωνική, επικούρεια, κυνική, στωική. 

Συχνά οι άνθρωποι αυτοί εμφανίζονται να συνδιαλέγονται για σοβαρά ή κοινότυπα ζητήματα, αποκαλύπτοντας τη βαθύτερη στάση ζωής τους. 

Με τον τρόπο αυτό τα έργα του Πλουτάρχου αποτελούν ψηφιδωτά της φιλοσοφικής σκέψης της εποχής του, ενώ αντανακλούν τον κοσμοπολιτισμό που διακατείχε τις ανώτερες τάξεις κατά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο.

 Η Θρησκευτικότητα του Πλουτάρχου

Ο Πλούταρχος δεν διακρινόταν από τη θρησκοληψία του Αίλιου Αριστείδη ούτε από την περιφρόνηση προς κάθε θρησκευτική υπερβολή, που εξέφραζε ο Λουκιανός. Αντίθετα ήταν φορέας μιας βαθιάς θρησκευτικής πίστης και μιας μεταφυσικής αναζήτησης που τον διαφοροποιούσαν από τους εκπροσώπους της Β’ σοφιστικής, κάνοντάς τον πρόδρομο μιας φιλοσοφίας με θρησκευτικές προεκτάσεις, η οποία θα ανθίσει κυρίως τον 3^ο αι. μ.Χ. Παρά το γεγονός ότι αποστρέφεται τη δεισιδαιμονία, με τη μετριοπάθεια που τον διακατέχει, τελικά αποδέχεται κάποιες πτυχές της, φοβούμενος μήπως η πλήρης απουσία της απομακρύνει τους ανθρώπους από την πίστη.

Ο Πλούταρχος και το Μαντείο των Δελφών

Κατά τον 1^ο αι. μ.Χ. το μαντείο των Δελφών βρισκόταν ήδη σε παρακμή. Ο κόσμος το επισκεπτόταν πια όλο και λιγότερο. Ο Νέρων είχε αφαιρέσει τουλάχιστον 500 από τα περίπου 3.500 αγάλματα που κοσμούσαν το χώρο. Κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες αυτοκρατόρων και ευεργετών να το αναβιώσουν δεν είχαν μακρόχρονα αποτελέσματα.

Ο Πλούταρχος αγαπούσε ιδιαίτερα το μαντείο αυτό, και διακαής του πόθος ήταν να ανακτήσει την αίγλη του. Γνωρίζουμε ότι υπήρξε ο ένας από τους δύο ιερείς του Απόλλωνα για μακρό χρονικό διάστημα, ίσως για περισσότερο από μια εικοσαετία. Επί Αδριανού ήταν αυτός που ανέλαβε τη διοργάνωση των Πυθίων προς τιμήν του Αυτοκράτορα, ο οποίος είχε υπάρξει ιδιαίτερα γενναιόδωρος προς το μαντείο. Ανέλαβε επίσης τα συναφή αξιώματα του αγωνοθέτη, του προέδρου του αμφικτιονικού συμβουλίου και του Βοιωτάρχη.
Εμπνευσμένος από την παραμονή και το ρόλο του στους Δελφούς συνέγραψε τους λεγόμενους «πυθικούς» διαλόγους. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν οι «Περί του Ε του εν Δελφοίς», «Η παρακμή των μαντείων» και «Γιατί η ιέρεια δεν χρησμοδοτεί πλέον έμμετρα».

Εργογραφία

Ο Πλούταρχος υπήρξε από τους πιο πολυδιαβασμένους και αγαπημένους αρχαίους συγγραφείς. Αυτό το οφείλει στο γεγονός ότι τα έργα του δίνουν έμφαση στους ανθρώπινους χαρακτήρες, με απώτερο σκοπό να τονίσουν την αρετή και να στηλιτεύσουν την κακία και τα ελαττώματα.
Ο ίδιος ήταν φανατικός αναγνώστης και μεγάλη συμβολή στην αρχαία γραμματεία αποτελεί το γεγονός ότι μέσα στα έργα του διασώζει αποσπάσματα ή αποφθέγματα από τουλάχιστον 250 άλλους αρχαίους συγγραφείς, τα έργα των οποίων είναι πλέον χαμένα.
Η μεταγενέστερη έρευνα ενσωμάτωσε τα έργα του Πλουτάρχου σε τρία βασικά corpora. Πρόκειται για τα Ηθικά, τους Βίους Παράλληλους και τα Αίτια/Ερωτήματα.

 Ηθικά 

Τα Ηθικά (Moralia) είναι ένα σύνολο από πραγματείες ποικίλου περιεχομένου. Αποτελούν τα πρωιμότερα συγγράμματα της ζωής του, και κάποια μάλιστα θα πρέπει να ήταν ασκήσεις ρητορικής ή φιλοσοφικής συγγραφής. Πολλά θα πρέπει να γράφτηκαν όσο ο Πλούταρχος δίδασκε φιλοσοφία στη Ρώμη. Αρκετά από αυτά έχουν ένα χαρακτήρα διδακτικό.
Τα γνωστότερα είναι το «Περί παίδων αγωγής», που αποτέλεσε σχολικό εγχειρίδιο για πολλούς αιώνες, το «Περί τύχης και αρετής Αλεξάνδρου», συμπλήρωμα στον «Βίο Αλεξάνδρου», το «Περί Ίσιδος και Οσίριδος», τη μοναδική ίσως μαρτυρία για τα αιγυπτιακά μυστήρια όπως αυτά τελούνταν στον ελλαδικό χώρο κ.ά.
Μεταξύ αυτών υπάρχουν και τα λεγόμενα ψευδεπίγραφα, που αποδίδονται σε συγγραφέα που μιμήθηκε το ύφος και τη θεματολογία του Πλουτάρχου, και που κατά σύμβαση ονομάζουμε «Ψευδο-Πλούταρχο».
Αυτά είναι τα: «Βίοι δέκα ρητόρων», «Περί μουσικής», «Περί μέτρων», «Δοξασίες φιλοσόφων».

Πραγματείες των Ηθικών

Σύμφωνα με τη στερεότυπη έκδοση της Λειψίας, 

οι τίτλοι των πραγματειών που περιλαμβάνονται στα «Ηθικά» είναι οι εξής:

1. Περί παίδων αγωγής
2. Πώς δεί τον νέον ποιημάτων ακούειν
3. Περί του ακούειν (των φιλοσόφων)
4. Πώς αν τις διακρίνειε τον κόλακα του φίλου
5. Πώς αν τις αίσθοιτο εαυτού προκόπτοντος επ’ αρετή
6. Πώς αν τις υπ’ εχθρών ωφελοίτο
7. Περί πολυφιλίας
8. Περί τύχης
9. Περί αρετής και κακίας
10. Παραμυθητικός προς Απολλώνιον
11. Υγιεινά παραγγέλματα
12. Γαμικά παραγγέλματα
13. Των επτά σοφών συμπόσιον
14. Περί δεισιδαιμονίας
15. Περί ποιητικής
16. Περί του μίαν είναι την από του Πλάτωνος Ακαδημίαν
17. Περί της διαφοράς των Πυρρωνείων και Ακαδημαϊκών
18. Περί της εν Τιμαίω ψυχογονίας
19. Περί του γεγονέναι κατά Πλάτωνα τον κόσμον
20. Πού εισίν αι ιδέαι
21. Πώς η ύλη των ιδεών μετείληφεν; Ότι τα πρώτα σώματα ποιεί
22. Περί Σωκράτους δαιμονίου – Προς Αλκιδάμαντα
23. Περί μαντικής ότι σώζεται κατά τους Ακαδημαϊκούς
24. Υπέρ του Πλάτωνος Θεάγους
25. Περί της ηθικής αρετής
26. Περί του εν τη σελήνη φαινομένου προσώπου
27. Πότερον ο περισσός αριθμός ή ο άρτιος αμείνων
28. Ει πρεσβυτέρω πολιτευτέον
29. Περί Στωικών εναντιωμάτων
30. Περί εννοιών προς τους Στωικούς
31. Ότι παραδοξότεροι οι Στωικοί των ποιητών λέγουσι
32. Προς την του Επικούρου ακρόασιν περί θεών
33. Προς Κωλώτην υπέρ των άλλων φιλοσόφων
34. Ότι ουδέ ζην έστιν ηδέως κατ’ Επίκουρον
35. Προς Βιθυνόν περί φιλίας
36. Αμμώνιος ή περί του μη ηδέως τη κακία συνείναι
37. Πώς αν τις εαυτόν επαινέσειεν ανεπιφθόνως
38. Ει αρετή η ρητορική
39. Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων
40. Περί του πρώτου ψυχρού
41. Περί βραδέως κολαζομένον υπό του θείου
42. Περί αδολεσχίας
43. Περί ευθυμίας
44. Περί δυσωπίας
45. Περί πολυπραγμοσύνης
46. Περί φιλαδελφίας
47. Περί κομητών
48. Περί των τριών ονομάτων, τι κύριον
49. Περί φυγής
50. Πολιτικά παραγγέλματα
51. Περί βίου. Εν άλλω δεν περί του τον βίον εοικέναι κυβεία
52. Πώς δει τους σχολικοίς γυμνάσμασι χρήσθαι
53. Ερωτικός
54. Αποφθέγματα ηγεμονικά, στρατηγικά, τυραννικά
55. Περί του ιδίου σώματος
56. Παραμυθητικός προς Ασκληπιάδην
57. Παραμυθητικός προς την ιδίαν γυναίκα
58. Περί φιλοκοσμίας
59. Τιτθευτικός
60. Περί του μη χραν νυν έμμετρα την Πυθίαν
61. Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς
62. Περί Ίσιδος και Οσίριδος
63. Αιτίαι των Αράτου Διοσημείων
64. Εις τα Νικάνδρου Θηριακά
65. Αριστοφάνους και Μενάνδρου σύγκρισις
66. Περί της Ηροδότου κακοηθείας
67. Περί του χρόνου της Ιλιάδος
68. Πώς κρινούμεν την αληθή ιστορίαν
69. Γυναικών αρεταί: εν άλλω δε Περί του πώς δει ζην γυναίκα προς άνδρα
70. Περί ζώων αλόγων, ποιητικός
71. Περί των Επικουρείων εναντιωμάτων
72. Περί του μη μάχεσθαι τη μαντική τον Ακαδημαϊκόν λόγον
73. Επιστολή προς Φαβωρίνον περί φιλίας
74. Περί του εφ’ημίν προς επίκουρον
75. Σχολαί Ακαδημαϊκαί
76. Ει λόγον έχει τα ζώα
77. Πλατωνικά ζητήματα
78. Πώς αν τις εν πράγμασι φιλοπράγμονος δόξαν διαφύγαι
79. Αιτίαι Ρωμαϊκαί
80. Αιτίαι Βαρβαρικαί
81. Αιτίαι Ελλήνων
82. Αιτίαι γυναικών
83. Περί του κέστου της μητρός των θεών
84. Πρωταγόρου περί των πρώτων
85. Περί των παρ’Αλεξανδρεύσι παροιμιών
86. Ότι παραδοξότερα οι Επικούρειοι των ποιητών λέγουσι
87. Τι το συνιέναι
88. Περί του [ου]δεν και μηδέν
89. Ότι ουδέν έστι συνιέναι
90. Πότερα των ζώων φρονιμώτερα, τα χερσαία ή τα ένυδρα
91. Στωικών και Επικουρείων εκλογαί και έλεγχοι
92. Αιτίαι των περιφερομένων Στωικών
93. Περί ημερών
94. Περί περιεργίας
95. Περί του πρώτου επομένου προς Χρύσιππον
96. Υποθετικός ή περί αρχής
97. Περί του εφ’ ημίν προς τους Στωικούς
98. Περί δεισιδαιμονίας προς Επίκουρον
99. Ει πάσι συνηγορητέον
100. Προς Βηστίαν παραμυθητικός
101. Περί των Πύρρωνος δέκα τρόπων
102. Περί βίων προς Επίκουρον
103. Αιτίαι και τόποι
104. Αιτίαι αλλαγών
105. Περί ταυτολογίας
106. Περί μονάδων
107. Ει δώσει γνώμην ο πολίτης προειδώς ότι [ου πονήσει] ου πείσει
108. Περί δοξών των καθ’ εαυτόν
109. Περί ενδόξων ανδρών
110. Αποφθεύγματα Λακωνικά
111. Αποριών λύσεις
112. Χρησμών συναγωγή
113. Περί αλυπίας
114. Περί γυμνασμάτων
115. Περί επιθυμίας
116. Περί της Ρωμαίων τύχης
117. Περί του γνώθι σαυτόν και ει αθάνατος η ψυχή
118. Περί του λάθε βιώσας
119. Περί αταραξίας
120. Περί της εις Τροφωνίου καταβάσεως
121. Ικετής
122. Φυσική επιτομή
123. Περί των πρώτων φιλοσοφησάντων και των απ’ αυτών
124. Περί ύλης
125. Περί της Αλεξάνδρου τύχης  αρετής
126. Αχιλλέως παιδεία
127. Περί Κυρηναϊκών
128. Απολογία υπέρ Σωκράτους
129. Περί της Σωκράτους καταψηφίσεως
130. Περί γεωφάγων
131. Διάλεξις περί των δέκα κατηγοριών
132. Περί προβλημάτων
133. Περί χαρακτήρων
134. Πόλεων κτίσεις
135. Φυσικών αρεσκόντων
136. Κατά τι ένδοξοι Αθηναίοι
137. Περί των συνηγορούντων
138. Τις άριστος βίος
139. Περί ημερών
140. Μελετών φυσικών και πανηγυρικών
141. Περί των εν Πλαταιαίς Δαιδάλων
142. Φιλολόγων παρασκευών
143. Περί ευγενείας
144. Ο προς Δίωνα ρηθείς εν Ολυμπία
145. Περί του τι έδοξεν Ηρακλείτω
146. Πότερον χρησιμότερον πύρ ή ύδωρ;
147. Προτρεπτικός προς νέον πλούσιον
148. Πότερον της ψυχής ή σώματος πάθη χείρονα
149. Περί ψυχής
150. Ει άπρακτος ο περί πάντων επέχων
151. Περί φιλοπλουτίας
152. Περί σεισμών
153. Πώς δει Λάκωνα μάχεσθαι
154. Προτρεπτικός εις Ασκληπιάδην Περγαμηνόν
155. Περί του μη δειν δανείζεσθαι
156. Περί κυνηγετικής
157. Προς τους εξαπατάν πειρωμένους
158. Αιτίαι φυσικαί
159. Προς τους δια το ρητορεύειν μη φιλοσοφούντας
160. Περί ποιημάτων, τις η αυτών επιμέλεια
161. Τι κατά Πλάτωνα το τέλος
162. Ερωτικαί διηγήσεις. Εν άλλω, Προς ερώντας
163. Φιλοσοφών παρασκευών
164. Περί Ευριπίδου
165. Πώς κρινούμεν την αλήθειαν
166. Ότι άφθαρτος η ψυχή
167. Διάλεξις προς Δίωνα
168. Απομνημονεύματα
169. Διηγήσεις παράλληλαι, Ελληνικαί και Ρωμαϊκαί
170. Περί αοργησίας
171. Περί της εις τα έγγονα φιλοστοργίας
172. Ει αυτάρκης η κακία προς κακοδαιμονίαν
173. Περί φθόνου και μίσους
174. Συμποσιακά
175. Περί του ότι μάλιστα τοις ηγεμόσιν δει τον φιλόσοφον διαλέγεσθαι
176. Προς ηγεμόνα απαίδευτον
177. Περί μοναρχίας και δημοκρατίας και ολιγαρχίας
178. Περί σαρκοφαγίας
179. Περί της εν Τιμαίω ψυχογονίας

Βίοι Παράλληλοι

 

Η πρωτοτυπία  των Βίων έγκειται στο γεγονός ότι φιλοδοξία του Πλουτάρχου δεν ήταν να συγγράψει απλώς βιογραφίες, παρά να αντιστοιχίσει βίους Ρωμαίων και Ελλήνων που παρουσίαζαν ομοιότητες, με σκοπό να παρουσιάσει μια βαθύτερη μελέτη του χαρακτήρα πολιτικών ανδρών και του τρόπου με τον οποίο αυτός επηρέαζε τις κοινωνίες και τα ιστορικά γεγονότα. Συνολικά οι Βίοι που σώζονται ακέραιοι σήμερα καλύπτουν 46 προσωπικότητες, διαιρεμένοι σε 23 ζεύγη, και τέσσερις ακόμη μεμονωμένες βιογραφίες:

1-2 Άγις / Κλεομένης με Γάιο/Τιβέριο Γράκχο
3 Αγησίλαος/ Πομπήιος
4 Τιμολέων/ Αιμίλιος Παύλος
5 Αλκιβιάδης/Κοριολανός
6 Αλέξανδρος/ Ιούλιος Καίσαρ
7 Δημήτριος (Πολιορκητής)/ Μάρκος Αντώνιος

8 Δημοσθένης/ Κικέρων

9 Κίμων/ Λούκουλλος

10 Νικίας/ Κράσσος

11 Δίων / Βρούτος

12 Λύσανδρος/ Σύλλας

13 Περικλής/ Φάβιος Μάξιμος

14 Λυκούργος/ Νουμάς

15 Φιλοποίμην/ Τίτος Φλαμινίνος

16 Σόλων/ Ποπλίκολας

17 Θησεύς/ Ρωμύλος

18 Ευμένης/ Σερτώριος

19 Πελοπίδας/ Μάρκελλος

20 Θεμιστοκλής / Καμίλλος

21 Αριστείδης/ Κάτων Πρεσβύτερος

22 Φωκίων/ Κάτων Νεότερος

23 Πύρρος/ Γάιος Μάριος

Άρατος

Αρταξέρξης

Όθων

Γάλβας

  

Τα ζεύγη των βιογραφούμενων παρουσιάζουν μεταξύ τους ομοιότητες είτε ως προς το ρόλο που διαδραμάτισαν στην πολιτική ζωή, ή ως προς το ήθος τους ή ως προς τη μοίρα που είχαν στη ζωή. Έτσι οι Σπαρτιάτες βασιλείς Άγις και Κλεομένης παραβάλλονται με το Γάιο και τον Τιβέριο Γράκχο, εξαιτίας των μεταρρυθμίσεων που προσπάθησαν να εδραιώσουν. Ο ιδρυτής της Αθήνας, Θησέας, με τον ιδρυτή της Ρώμης, Ρωμύλο. Ο στρατηλάτης Αλέξανδρος βρήκε το ταίρι του στο πρόσωπο του Ιούλιου Καίσαρα, τόσο λόγω της στρατηγικής του δεινότητας, όσο και εξαιτίας του εκρηκτικού του χαρακτήρα. 

 

Εκτός από τα κείμενα αυτά, φαίνεται ότι ο Πλούταρχος συνέταξε και άλλες βιογραφίες, οι οποίες ωστόσο σώζονται αποσπασματικά. Πρόκειται για τους εξής βίους (παράλληλους ή μεμονωμένους):

Επαμεινώνδας και Σκιπίων (fr. 1,2)

Τιβέριος (fr. 182)

Σκιπίων Αφρικανός (fr. 3,4)

Νέρων (fr. 5)

Ηρακλής (fr. 6-8)

Πίνδαρος (fr. 9)

Κράτης (fr. 10)

Δαϊφαντος (fr. 11)

Αριστομένης (fr. 12)

Βίος Αυγούστου

Βίος Κλαυδίου

 

Άλλα Έργα του Πλουτάρχου

Επιπλέον σώζονται, αποσπαματικά ή ακέραια και άλλα έργα του Πλουτάρχου:

 

1. Περί των αρεσκόντων φιλοσόφοις φυσικής επιτομής βιβλία ε΄
2. Ομηρικών μελετών βιβλία δ΄
3. Εις Εμπεδοκλέα βιβλία ι΄
4. Περί της πεμπτής ουσίας βιβλία γ΄
5. Περί ψυχής εισαγωγής βιβλία γ΄
6. Περί της εις εκάτερον επιχειρήσεως βιβλία ε΄
7. Μύθων βιβλία γ΄
8. Περί ρητορικής βιβλία γ΄
9. Περί αισθήσεων βιβλία γ΄
10. Εκλογή φιλοσόφων βιβλία γ΄
11. Πόλεων ευεργεσίαι βιβλία γ΄
12. Περί Θεοφράστου προς τους καιρούς πολιτικών βιβλία β΄
13. Περί παρειμένης ιστορίας βιβλία δ΄
14. Παροιμιών βιβλία β΄
15. Του Αριστοτέλους τοπικών βιβλία η΄
16. Σωσικλής βιβλία β΄
17. Περί ειμαρμένης βιβλία β΄
18. Περί δικαιοσύνης προς Χρύσιππον βιβλία γ΄
19. Στρωματείς ιστορικοί και ποιητικοί ξβ΄  ένιοι δε  ξστ΄