ΘΑΛΗΣ [Η ΖΩΗ ΤΟΥ]

ΘΑΛΗΣ ο Μιλήσιος  -  [Η ΖΩΗ ΤΟΥ]

Ο Θαλής γεννήθηκε το 624 π.Χ. στη Μίλητο και υπήρξε ιδρυτής της Iωνικής σχολής (σχολή της Μιλήτου).
Ο Θαλής αγαπούσε τα ταξίδια και ταξίδεψε πολύ.
Λένε πως κάποτε υπολόγισε το ύψος μίας πυραμίδας στην Αίγυπτο μετρώντας τον ίσκιο της τη στιγμή ακριβώς που ο δικός του ίσκιος ήταν ίσος με το πραγματικό του ύψος.
Οι σοφοί του 6ου αιώνα (λ.χ. ο Σόλων) ήταν καθιερωμένο
να ταξιδεύουν στην Αίγυπτο και να μελετούν τον τρόπο ζωής και τις επιστήμες (γεωμετρία) των Αιγυπτίων.
Ο Θαλής ήταν ένας απ' τους επτά σοφούς της αρχαιότητας
και θεωρείται πατέρας της Ελληνικής φιλοσοφίας διότι πρώτος έθεσε το πρόβλημα μίας γενικής αρχής όλων των πραγμάτων.

Ο Θαλής πέθανε σε προχωρημένη ηλικία παρακολουθώντας αθλητικούς αγώνες εξαιτίας της ζέστης, της δίψας και της
εξάντλησης. Στον τάφο του χαράκτηκε το εξής επίγραμμα : Αυτός ο μικρός τάφος, είναι του Θαλή του εξαίρετου, που η δόξα έφτανε ως τα ουράνια. (1)

[ΤΟ ΝΕΡΟ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ]

Ο Θαλής ήταν ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος που αναζήτησε την πρώτη αρχή των όντων και των κοσμικών φαινομένων. Ως πρώτη αιτία όρισε το νερό.
Η ζωτική δύναμη του νερού και η τεράστια σημασία του στη φύση ήταν η αιτία που έκανε τον Θαλή να το ορίσει ως πρωταρχικό στοιχείο. Στην Ορφική μυθολογία βρίσκουμαι το "Υδωρ" και την "Υλη" σαν
τα πρωταρχικά στοιχεία δημιουργείας της πρωτούλης του σύμπαντος.
Η "Υλη" δεν ορίζεται με την σημερινή επιστημονική έννοια, αλλα αποτελεί μια μορφή κοσμικής ύλης.
Το νερό, ο αέρας είτε άλλο στοιχείο είναι κατά τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους συνυφασμένο με την ζωή, την ψυχή και τη δύναμη της φύσεως που κινεί τα πάντα (φύεσθαι).

[Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΘΑΛΗ]

Ο Θαλής, εκτός από φιλόσοφος, υπήρξε μεγάλος αστρονόμος και μαθηματικός.
Ο Ηράκλειτος γράφει : "Θαλής πρώτος αστρολογήσαι".
Ο Ηρόδοτος αναφέρει πώς ο Θαλής συνόδευσε τον Κροίσο σε εκστρατεία του και με κατάλληλη διοχέτευση των νερών του ποταμού Αλύ διευκόλυνε τα στρατεύματά του στη διάβαση τους. Ο Θαλής προείπε την έκλειψη ηλίου το 585 π.Χ., και έγραψε επικούς στίχους για τα ουράνια σώματα.

Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει για τον Θαλή στο 1o Βιβλίο του :
"Κάποιοι λένε ότι πρώτος αυτός είπε πως οι ψυχές είναι αθάνατες.
Ένας απ' αυτούς είναι ο ποιητής Χοιρίλος.
Πρώτος βρήκε την πορεία του ήλιου από ηλιοστάσιο σε ηλιοστάσιο και διατύπωσε την άποψη πως το μέγεθος του ήλιου και της σελήνης είναι ίσο με τον ένα επτακοσιοστό της τροχιάς του.
Πρώτος ονόμασε την τελευταία μέρα του μήνα τριακοστή και πρώτος, όπως λένε μερικοί, ασχολήθηκε με τη φύση.
Ως πολιτικός επίσης υπήρξε διαπρεπής. Όταν ο Κροίσος έστειλε πρέσβεις στους Μιλήσιους για να ζητήσει συμμαχία, ο Θαλής τους εμπόδισε.
Πράγμα το οποίο μετά την επικράτηση του Κύρου αποδείχτηκε σωτήριο για την πόλη.

Πρωταρχική αιτία όλων θεωρούσε το νερό και για τη φύση έλεγε πως είναι έμψυχη και γεμάτη θεότητες.   Λένε πως αυτός βρήκε τις εποχές του χρόνου και τον διαίρεσε σε τριακόσιες εξήντα πέντε μέρες". (1)
Ο Πλάτων στον Θεαίτητο (174 α) περιγράφει την παρακάτω ιστορία για τον Θαλή "όπως ακριβώς, Θεόδωρε λέγεται ότι μία πνευματώδης και νόστιμη θρακιώτισσα υπηρέτρια πείραξε τον Θαλή, που καθώς παρατηρούσε τ' άστρα και χάζευε προς τα πάνω έπεσε σ' ένα πηγάδι, του είπε δηλαδή ότι τον έτρωγε η επιθυμία να μάθει τι βρίσκεται στον ουρανό, αλλά του ξέφυγε ό,τι βρισκόταν πίσω του και πλάι στα πόδια του." (2)

Ως μαθηματικός ο Θαλής είναι γνωστός στη στοιχειώδη γεωμετρία από το ομώνυμο θεώρημα για τα τμήματα που αποτέμνονται από παράλληλες ευθείες του επιπέδου πάνω σε δύο άλλες ευθείες του και το ανάλογο του στη γεωμετρία του χώρου.
Το θεώρημα της γεωμετρίας πως οι γωνίες ισοσκελούς τριγώνου είναι ίσες μεταξύ τους οφείλεται επίσης σ' αυτόν. (3)

[ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ]

Ο Θαλής δεν πρέπει να άφησε κανένα έργο παρά μόνο ένα με τίτλο "Ναυτική αστρολογία" που σύμφωνα με το Διογένη Λαέρτιο είναι έργο του Φώκου του Σάμιου.
Πολλά κομμάτια από την φιλοσοφία του διέσωσαν οι μαθητές του και οι μετέπειτα φιλόσοφοι όπως ο Αριστοτέλης (Περί Ψυχής).    Σημαντικά στοιχεία για την φιλοσοφία του Θαλή βρίσκουμε στο έργο του Διογένη Λαέρτιου "Βίοι Φιλοσόφων" (Βιβλίο 1ο).

ΚΕΙΜΕΝΑ

Διογένης Λαέρτιος, "Βίοι Φιλοσόφων", Βιβλίο Ι (1)
(1) Το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος.
(2) Το ωραιότερο δημιούργημα είναι ο κόσμος, διότι είναι έργο Θεού
(3) Το μεγαλύτερο ο χώρος, διότι χωράει τα πάντα
(4) το γρηγορότερο ο νους, διότι τρέχει παντού.
(5) Το ισχυρότερο η ανάγκη, διότι κυριαρχεί σε όλα.
(6) Το σοφότερο ο χρόνος, διότι ανακαλύπτει τα πάντα.
(7) Ό,τι προσφέρεις στους γονείς σου, τα ίδια περίμενε να πάρεις από τα παιδιά σου.
(8) Ο Θάνατος δεν διαφέρει σε τίποτα από τη ζωή.
(9) Γνώθι σ' αυτόν.

(10) Σ' αυτόν που τον ρώτησε τι δημιουργήθηκε πιο μπροστά η μέρα ή η νύχτα, είπε:
"Η νύχτα μία μέρα νωρίτερα".

(11) Σ' αυτόν που τον ρώτησε ποιος είναι πιο ευτυχισμένος είπε:
"Αυτός που έχει σώμα υγιές, εφευρετικό μυαλό και έμφυτη ικανότητα, να δεχτεί τη μόρφωση".

(12) Σ' αυτόν που τον ρώτησε τι είναι εύκολο είπε: "Το να δίνεις συμβουλές στους άλλους".

Αριστοτέλης, "Μετά τα Φυσικά" (2)
" Ο Θαλής διατύπωσε την άποψη ότι η γη στηρίζεται πάνω σε νερό
και ότι όλα είναι νερό."

Αριστοτέλης, "Περί Ψυχής" (2)
"Φαίνεται ότι ο Θαλής, απ' όσα θυμούνται μερικοί, θεωρούσε ότι
η ψυχή έχει μέσα της δύναμη κινητική, για το λόγο ότι κινεί τον σίδηρο."

Αριστοτέλης, "Περί Ψυχής" (2)
" Και μερικοί λένε ότι (η ψυχή) είναι αναμεμειγμένη με το σύμπαν, γι'
αυτό ίσως και ο Θαλής πίστευε ότι ο κόσμος είναι γεμάτος Θεούς"

Καλλίμαχος, Ίαμβος Ι (2)
...γιατί η νίκη ήταν του Θαλή,
που το μυαλό του έκοβε πολύ
και λένε πως τ' αστεράκια μέτρησε της άμαξας, (μικρή άρκτος)
που τους Φοίνικες βοηθάει ν' αρμενίζουν (αποσ. 191)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων  Άπαντα, Βιβλίο Ι, Θαλής (σελ 39 - σελ 59)
Μετάφραση : Μεταφραστική Ομάδα Κάκτου   Εκδόσεις Κάκτος (Αθήνα 1994) 
(2) G.S.KIRK - J.E.RAVEN - M.SCHOFIELD, Οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι, Θαλής (σελ 89 - 109)   Μετάφραση: Δημοσθένης Κούρτοβικ   Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (Αθήνα 1990) 
(3) Εγκυκλοπαίδεια Δομή,   Τόμος 6 Θαλής ο Μιλήσιος (σελ 389)  Εκδόσεις "ΔΟΜΗ" Ελλάς